აგვისტოს ომის შემდეგ საქართველოში დევნილთა 13 დასახლება აშენდა. თანხა რომელიც ამ კოტეჯების მშენებლობაზე დაიხარჯა საკმაოდ დიდია - 199 მილიონი ლარი. აქედან 179 საერთაშორისო გრანტებია, 20 მილიონი კი სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოიყო. დევნილთა კომპაქტური ჩასახლებები ზოგ შემთხვევაში ისეთ ადგილას შენდებოდა, სადაც მისი გაშენება რეკომენდირებული არ იყო. მართალია, სახლემწიფომ გეოლოგებს კვლევა შეუკვეტა და საკმაოდ დიდი თანხაც გაუდახდა, მაგრამ კვლევები მაშინ დასრულდა, როდესაც კოტეჯების მშენებლობა უკვე დაწყებული იყო. შედეგები კი ძალიან მალე ჯერ თავად ამ კოტეჯებში მცხოვრერბმა ათასობით დევნილმა ნახა, შემდეგ კი მთელმა საქართველომ. ჩვენ რამდენიმე ასეთი დასახლების მონახულება გადავიწყვიტეთ და ქარელის რაიონში, სოფელ მოხისში ჩავედით. 76 წლის მერიკო ხუციშვილი აგვისტოს ომამდე სოფელ ავნევში ცხოვრობდა. Aახლა თვალცრემლიანი იხსენებს, რომ მის ინვალიდ მეუღლეს სახლის მიტოვება არ უნდოდა, თუმცა ოსებმა აიძულეს და ის კონფქლიტის ზონიდან წითელმა ჯვარმა გამოიყვანა. Mმოხუც ცოლ ქმარს თავი პენსიით გააქვს და იმ დღეს ელოდებიან, როცა ახლადაშენებულ კოტეჯს გაურემონეტებენ. აქ ყველა კედელი დაობებულია. ფანჯრებთან კი ბეტონი იშლება.
ქარელის რაიონისთვის კი ომის დროს დაზიანებული სახლების რეაბილიტაციისთვის 2 მილიონ 225 900 ლარი იყო გამოყოფილი, 2008 წლის 25 აგვისტოს შპს ნოვასთან გაფორმდა ხელშეკრულებაNნატალია ჩიკვაიძის სახლის აღდეგნასა და რეაბილიტაციასთან დაკავშირებით. ხელსერკულებაში თანხა 160 229 ლარით , განისაზღვრა. მშენებელმა სახლი მართალაც ააშენა, მაგრამ როცა ადგილზე მონიტორები მივიდნენ, გაირკვა, რომ სახლის მეპატრონემ აივანზე უხარისხოდ დაგებული ფილები საკუთარი ხარჯით ხელახლა დააგო, სამზარეულოსთვის მეტლახ კაფელის ხარჯიც ბანკიდან აღებული სესხით დაფარა. ეს ამბავი ქარელის რაიონის სოფელ რუისის "უკანა უბანში" მოხდა. ამ ნახევრად შესრულებული სამუშაოსათვის კი სახელმწიფომ აქაც სოლიდური თანხა დახარჯა, რომელიც მცხოვრებმა შემდეგ საკუთარი სდახსრებით დაასრულა.
აგვისტოს ომისგან დაზარალებული გორში მცხოვრები 78 წლის ეთერ ყადუაშვილი კი დარწმუნებულია რომ საქართველოს პრეზიდენტმა მისი პრობლემების შესახებ არაფერი იცის და უყურადღებობაში მხოლოდ გორის ადგილობრივ ხელისუფლებას ადანაშაულებს. შემდეგი საკითხი კი იმ ადამიანებს ეხებათ რომელთა ბინების რეაბილიტაციის პასუხისმგებლობაც სახელმწიფომ აიღო საკუთარ Pპრობლემები აქაც იგივეა, დაბზარული და დანესტილი კედლები, შენობის რეაბილიტაციისათვის კი ათიათასობით ლარი დაიხარჯა. თუმცა ომის შედეგად დაზარალებულ ქალბატონს ნახევრად დასრულებული საცხოვრებელი სახლი ჩააბარეს. ხელი კი მოაწერინეს რომ საცხოვრერბელი ბინა ბოლომდე დასრულებული იყო. 78 წლის ქალბატონის ბინაში, რომელიც პირველ სართულზე ცხოვრობს მშენებლებს სამზარეულო ოთახში კედლის ამოყვანა დაავიწყდათ.
აღდგენითი სამუშაოების ჩასატარებლად კი გორის მუნიციპალიტეტის გამგეობას ცენტრალური ბიუჯეტიდან 12 მილიონი ლარი ჩაერიცხა. ერთი წლის წინ გორის ადგილობრივმა ხელმძღვანელობამ სამშენებლო კომპანიებისგან აღდგენითი სამუშაოების ძირითადი ნაწილი ჩაიბარა და ომისგან დაზარალებული მოსახლეობის ბინების სარეაბილიტაციო სამუშაოები დასრულებულად გამოაცხადა. გორის გამგეობის გამგეობამ საკრებულოს დოკუმენტაცია წარუდგინა სადაც სარეაბილიტაციო სამუშაოების დასრულების შესახებაა საუბარი. დოკუმენტში რეაბილიტაციისა და მშენებლობისათვის გამოყოფილი მილიონობით ლარის გახარჯვის მიზანი ბუნდოვნადაა მითითებული.
მაგალითად: საომარი მოქმედებების შედეგად დაზიანებული შენობების მშენებლობისა და რეაბილიტაციისათვის ამ დოკუმენტის მიხედვით შპს "აისს" გორის გამგეობამ 885 ათასი ლარი, შპს "ინტერმშენს" კი 7 მილიონ 150 ათასი ლარი გადაუხადა. შპს "ამამ" ბიუჯეტიდან 2 მილიონ 47 ათას 300 ლარი მხოლოდ ერთი საცხოვრებელი კორპუსის -სუხიშვილის ქუჩა ნომერი 10-ის -რეაბილიტაციისათვის მიიღო.
თუმცა გრაფაში - "სამუშაოების მოკლე აღწერა"-ჩამოთვლილია მხოლოდ ქუჩები და იქვე მითითებულია,რომ ეს თანხა სახლების რეაბილიტაციისათვის გაიხარჯა, თუმცა რა ტიპის სამუშაოები შეასრულეს კომპანიებმა ამ ოფიციალურ დოკუმენტში აღნიშნული არ არის.
ჩვენ ერთ-ერთი სამშენებლო კომპანიის-შპს "ამას" საკონტაკტო ინფორმაციის მიღება ვცადეთ, რომელსაც ერთი კორპუსის რეაბილიტაციისათვის საკმაოდ დიდი თანხა-2 მილიონ 47 ათას 300 ლარი გადაერიცხა, თუმცა აღმოჩნდა, რომ მათ შესახებ ინფორმაცია არც ქვეყნის საინფორმაციო ბაზებში "08", "09" და არც სახელმწიფო უწყებებში აქვთ. მათი განცხადებით შპს ამა ოფიციალურად რეგისტრირებული არაა და კოორდინატები არ ირკვევა. Iბადება კითხვა ვის გადაერიცხა მილიონობით ლარი?!
მოგვიანებით ჩვენ გორისა და სოფელ კარალეთის რამდენიმე საცხოვრებელი კორპუსის მისამართი მოვინიშნეთ რომლის რეაბილიტაციაც ამ დოკუმენტების თანახმად დასრულებულია და იმის გასაგებად თუ რა ხდება იმ საცხოვრებელ კორპუსებში, რომელთა რეაბილიტაციაზეც მილიონობით ლარი დაიხარჯა, მათი დათვალიერება გადავწყვიტეთ. აგვისტოს ომის დროს ამ კორპუსების დაბომბვას მსხვერპლიც მოჰყვა, დანგრეულის აღდგენა ომის დასრულებისთანავე სწორედ ამ კორპუსებიდან დაიწყო. Kორპუსის ფასადი შეღებეს და სახურავიც გამოცვალეს თუმცა ამ კორპუსში მცხოვრებლები ამბობენ რომ წვიმის დროს წყალი ჩამოდის.
გორი, ე.წ. კომბინატის დასახლება, კორპუსების აღდგენა ამ უბანშიც ოფიციალურად დასრულდა დაGგორის გამგეობამ სარეაბილიტაციო სამუშაოები ჩაიბარა. მიუხედავად იმისა რომ ეს შენობები ომამდეც ამორტიზებული იყო, შარშანდელი აგვისტოს შემდეგ აქ ცხოვრება კიდევ უფრო საშიში გახდა. 29 წლის ხათუნა მაჭარაშვილი ორ მცირეწლოვან შვილთან და დედასთან ერთად 20 კვადრატულ ოთახში ცხოვრობს. ოთახში შესულებს მაშინვე გეცემათ თვალში იატაკის ნაცვლად მიწაყრილი, Aანტისანიტარია და მღრღნელები. აქ გაუსაძლისი პირობებია საცხოვრებლად მიტუმეტეს წლინახევრის და 5 წლის ბავშვებისათვის, სადაც მშენებლებმა იატაკიც კი არ დააგეს, რადგან როგორც აღმოჩნდა შენობის რეაბილიტაციის თასნხები იატაკის დასაგებად არ იყო განსაზღვრული.
ბავშვების დედა შიშობს რომ ერთ დღეს ეს სიძველისაგან და ომისგან დაბზარული კედლები და ჭერი შეიძლება ჩამოინგრეს და ორ მცირეწლოვან ბავშვთან ერთად ნანგრევებში მოყვეს.
მსგავსი პრობლემები ამ კორპუსის ყველა მცხოვრებს აწუხებს. აღდგენითი სამუშაოები აქ მარტო შენობის ფასადს ჩაუტარდა. ფერადად შეღებილი ფასადებისა და მეტალოპლასტმასის ფანჯრებს მიღმა კი გაულესავი, წვიმისგან ჩამორეცხილი გაბზარული კედლები და შესაკეთებელი ჭერი დაგვხვდა. თითქმის ყველა ბინაშიDდაუსრულებელია ქვიშა-ცემენტით მოჭიმული იატაკი.
აღდგენილ ბინებში მცხოვრებლები ჩვენთან საუბარში ჩივიან რომ უხარისხოდ გადახურული ახალი სახურავიდან ისე წვიმს როგორც გარეთ, რის გამოც სახურავი გადახადეს და საკუთარი ძალებით ხელმეორედ გადახურეს.
სოფელ კარალეთის მცხოვრებლებმა რამდენიმე თვის წინ გორის მუნიციპალიტეტის გამგეობაში საჩივარი შეიტანეს და სამშენებლო კომპანიები სარეაბილიტაციო სამუშაოების ნაწილობრივ და ისიც, უხარისხოდ შესრულებაში დაადანაშაულეს. Kკორპუსს რომელიც ჩვენ დავათვალიერეთ "კახელების ბინას" ეძახიან, ის 2008 წლის 10 აგვისტოს კარალეთში შემოსულმა რუსმა სამხედროებმა მთლიანად გადაწვეს. ამ კორპუსიდან 4 ახალგაზრდა იბრძოდა ცხინვალში. ვარდისფრად შეღებილი შენობა სხვა ბინების მსგავსად უკვე აღდგენილთა სიაშია, თუმცა მცხოვრებლები ამბობენ რომ აქ მხოლოდ მინიმალური სამუშაოები ჩატარდა და ისიც უხარისხოდ. სახლში კი ახლაც ინახავს იმ წერილს რომელიც გამგეობამ იმის დასტურად გაუგზავნა, რომ მათი ბინის სარეაბილიტაციო სამუშაოები საბოლოოდ დამთავრებულია და იქ ცხოვრება შეუძლიათ, თუმცა აქაც საგანგაშო ვითარება დაგვხვდა. ბეტონისგან მოწიმული იატაკი, გაულესავი კედლები, დაუსრულებელი სველი წერტილები. კარალეთის "აღდგენილ კორპუსებში" მცხოვრებლები ამბობენ იმასაც რომ დაპირებული 70 სახეობის საყოფაცხოვრებო ავეჯიდან მათ მხოლოდ სამი საწოლი, სამზარეულოს მაგიდა, ოთხი სკამი და კარადა მიიღეს. Aრადა ტანხები ამისათვისაც იყო გათვალისწინებული.
Oომისგან დაზარალებული მოსახლეობა გორის მუნიციპალური სამსახურის უფროსზე გივი ხუროშვილზე საუბრობს, რომლის უშუალო მოვალეობაშიც შედის ომისგან დაზარალებულთა ბინებში სამშენებლო სარემონტო სამუშუშაოების ხარისხის კონტროლი.
Aამ ჩინოვნიკის სანახავად ჩვენ გორის მუნიციპალიტეტის შენობაში მივდივართ სადაც ჩვენი შეხვედრა შედგა. Gგივი ხუროშვილი თავიდან უარყობს რომ სამუშაოები ნახევრად დასრულებულია თუმცა ჩვენ ზემოთნახსენები კონკრეტული ფაქტები მოგვყავს მაგალითად. Mმცირე ყოყმანის შემდეგ ის აღიარებს რომ ცენტრალურმა ხელისუფლებამ იმაზე ნაკლები თანხები ჩაურიცხა მათ ამ მშენებლობა- რეაბილიტაციისათვის ვიდრე საჭირო იყო. მშენებლებმა კი ზუსტად ის სამუშაოები შეასრულკეს რაც გორის მუნიციპალიტეტმა დაუკვეთა ანუ არასრული სამუშაოები, ძირითადად ფასადური.
გორში ომის დროს დაზარალებული მოსახლეობის პრობლემების შესახებ განსხვავებული ინფორმაცია ჰქონდათ პარლამენტის ანტიკრიზისულ საბჭოში. საბჭოს თავმჯდომარე გია თორთლაძემ მხოლოდ ჩვენთან საუბრის შემდეგ დაავალა ანტიკრიზისული საბჭოს წევრებს სასწრაფოდ ადგილზე გაეცნონ აღდგენილ კორპუსებში შესრულებული სამუშაოების ხარისხს. თუმცა მათი საბოლოო დასკვნა დღემდე არ არსებობს.
სამაგიეროდ დასკვნა დადეს საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველომ და ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ . გამჭვირვალობის დასკვნაში ყველა ის პრობლემა მოხვდა რაზეც ზემოთ ვისაუბრეთ. "არის რიგი პრობლემებისა, რომელიც აღარ აღმოიფხვრება. ეს არის ნესტი და ხავსი, რაც იმის შედეგია, რომ კედლები არის ძალიან თხელი. ძველ საბჭოთა შენობებს რომ შეხედავთ, იქ არის სქელი კედელი მაგრამ ასეთი მშენებლობა არის ძვირი და როცა თხელი ბეტონის კედელი შენდება, ბუნებრივია ფული იზოგება" ამბობენ საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს ოფისში".
ისინი მთავარ პრობლემას არა მშენებლობაში, არამედ მის ნაჩქარევ დაპროექტებაში ხედავენ. Aხალგაზრდა იურისტტა ასოციაციამ კი საკუთარ ანგარიში კონტროლის პალატას, მთავარ პროკურატურას და იმ დონორ საერთაშორისო ორგანიზაციებს უკვე გაუგზავნა, რომელთაც აგვისტოს ომის შემდეგ ამ კოტეჯების ასაშენებლად და რეაბილიტაციისათვის ფული გამოყვეს. დღეს კი სამუსაოები ფაქტიურად ხელახლაა ჩასატარებელი. ჩინოვნიკები ამბობენ რომ მუნიციპალური განვითარების ფონდი ახალ ტენდერს აცხადებს და მოხისში დევნილთა კოტეჯების რემონტი ივლისში დაიწყება. 2 წლის დონორთა მიერ გამოყოფილი სოლიდური თანხები 199 მილიონი ლარი კი თურმე სახელდახელო მშენებლობისთვის დახარჯულა.
კოტეჯების მშენებლობის კოორდინაცია პრეზიდენტმა სააკაშვილმა აგვისტოს ომის შემდეგ შინაგან საქმეთა მინისტრს ჩააბარა. უცხოელ ჟურნალისტებს ვანო მერაბიშვილი ხშირად წეროვანში ხვდებოდა და ინტერვიუსაც 24 საათიანი მშენებლობის ფონზე აძლევდა.
იმედა დარსალია
დაფინანსებულია საგამოძიებო ჟურნალისტთა ასოციაცია SCOOP-ის მიერ
