უკანასკნელი ათწლეულების განმავლობაში მსოფლიო მასშტაბით თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმების ბუმია. ყველაფერი კი 1929 წელს ნიუ იორკში თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმის (MoMa) გახსნით დაიწყო, რომელმაც სათავე მუზეუმის ახალ ტიპს დაუდო.
ძნელი წარმოსადგენია განვითარებული ქვეყანა, “თავმოყვარე” ქალაქი, სადაც თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმს მნიშვნელოვანი როლი არ ჰქონდეს განკუთვნილი მისი არქიტექტურული კონცეფციის, კოლექციებისა და საგანმანათლებლო, ინტერაქტიული ფუნქციის გამო.
რა ხდება ამ მხრივ საქართველოში? რამდენი ათწლეულით ჩამორჩა ჩვენი ქვეყანა მსოფლიო ტენდენციებს?
ჩვენი სახელმწიფოს სამუზეუმო პოლიტიკა მცირე დაფინანსების პირობებში, ძირითადად კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის, კვლევისა და პოპულარიზაციის საკითხებს არეგულირებს. ყურადღების მიღმა რჩება თანამედროვე ხელოვნება, რომელმაც უკანასკნელი რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში განვითარების ძალზედ საინტერესო ისტორია განვლო.
XX საუკუნის მეორე ნახევრისა და XXI საუკუნის ვიზუალური ხელოვნება ფაქტობრივად შეუფასებელია. გარკვეულმა ეკონომიკურმა და პოლიტიკურმა სირთულეებმა მხატვრების დიდი ნაწილის საზღვარგარეთ გადინება გამოიწვია. სათანადოდ შესასწავლია ის საინტერესო შემოქმედება, რაც ამ პერიოდში შეიქმნა. დღემდე არ მომხდარა თანამედროვე ქართული ხელოვნების ინსტიტუციონალიზაცია. კერძო და სახელმწიფო გალერეებში ექსპონირებული თანამედროვე ხელოვნება კი ვერ ქმნის ერთიან სურათს. არსებულ სიცარიელეს, ვერც კერძო სამუზეუმო სივრცეები ავსებენ.
და ბოლოს: თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმის საკითხი რამდენიმე ათეული წელია სახელმწიფოს მიერ დისკუსიის დონეზეც არ განხილულა, თუმცა დიდი ხნის ნანატრი, სენსიტიური თემა თითოეული ხელოვანისთვის კვლავ ყველაზე აქტუალურ პრობლემად რჩება.
და თუ პრაგმატულად დავსვამთ კითხვას: მუზეუმის თემის უგულვებელყოფით რას კარგავს ქვეყანა? პასუხი მარტივია: კარგავს რამდენიმე თაობის შემოქმედებას, ქართული ვიზუალური ხელოვნების ერთ-ერთ ყველაზე საინტერესო 30-40 წლიან მონაკვეთს. უფრო კონკრეტულად კი ასობით უნიჭიერეს ხელოვანს, რომელთა ნამუშევრები მსოფლიოს ბევრ ცნობილ გალერეასა თუ მუზეუმში იფინება, ხოლო ჩვენს ქვეყანაში შესაბამისი ინსტიტუციის არ არსებობის გამო, აღნიშნული თაობების კოლექციების შექმნა და ერთიან სივრცეში წარმოჩენა შეუძლებელია.
გავა წლები და მომავალ თაობებს ძალიან გაუჭირდებათ გაანალიზონ თუ რა საინტერესო განვითარების გზა განვლო ქართული ვიზუალური ხელოვნების ე.წ. „დაკარგულმა თაობებმა“, თაობებმა, რომელთა შემოქმედება ხვალ უკვე კულტურული მემკვიდრეობა გახდება.
აქვე ავღნიშნავთ, რომ საქართველოს მთავრობის მიერ 2016 წელს დამტკიცებულ ოფიციალურ დოკუმენტში „კულტურის სტრატეგია 2025“ საკმაოდ მკაფიო `მესიჯია~: „შესაბამისი მულტიფუნქციური კულტურის ინფრასტრუქტურის _ თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმის შექმნა სახვითი ხელოვნების დაცვის, წარმოჩენისა და ხელოვანთა ადგილობრივი და საერთაშორისო პოპულარიზაციის მიზნით“.
ვფიქრობ დღეს არის იდეალური შესაძლებლობა იმისა, რომ მსგავსი მასშტაბის პროექტზე დაიწყოს მსჯელობა. გაჩნდა სივრცე, კერძოდ პრეზიდენტის ავლაბრის რეზიდენცია, რომელიც იდეალური იქნება თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმისათვის.
და თუ ინიცირება დროულად მოხდა, შესაძლებელია 2025 წლისთვის თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმის იდეა რეალობად იქცეს.
თეონა ჯაყელი, კულტურის მენეჯერი, მხატვარი.
ამონარიდი სტატიიდან - ჟურნალი „კულტურა პლუს“ 4(10) 2017
