ისეთი მასშტაბის ტერორტისტული თავდასხმა, როგორიც პარიზში მოხდა, იშვიათად ხდება. ხელისუფლებები სპეციალურად ემზადებიან მის აღსაკვეთად, თუმცა როგორ უნდა მოიქცნენ რიგითი ადამიანები ასეთ შემთხვევებში?
პარიზის ტერაქტის შემდეგ მრავალი ადამიანი აცხადებდა, რომ გასროლა, მათ აღიქვეს როგორც პეტარდისა და ფოიერვერკის ხმა. როგორც ფსიქოლოგი და საბრძოლო მოქმედებების დროს ადამიანების გადარჩენის ინსტრუქტორი ჯონ ლინჩი აღნიშნავს, ასეთი შეცდომა ტიპიურია. ადამიანები, რომლებიც არ ელოდებიან გასროლას, მსგავს ხმას ამსგავსებენ.
„ჩვენ მსგავსებას ვახდენთ ჩვენს ცნობიერში არსებულ წარმოსახვასთან და უშუალოდ არ ვრეაგირებთ გარშემო არსებულ ვითარებაზე. რაც ძალიან ხშირად უმწეო სიტუაციაში გვაგდებს“, - აცხადებს ფსიქოლოგი.
დრო, რომელიც საჭიროა რეალობის გასათვითცნობიერებლად, შესაძლოა, გამოუსწორებელი შედეგის მიზეზიც გახდეს. მაგრამ თუ ადამიანს წინასწარ აქვს გათვითცნობიერებული თავისი ქცევა, ცალკეული საგანგებო ვითარების დროს, სიტუაციაში გარკვევა საკმაოდ სწრაფად ხდება.
ემზადეთ ცუდისთვის
„თუ შეიქმნება საგანგებო ვითარება როგორ მოვიქცე? - ეს კითხვა არის აქტუალური“, - აცხადებს ფსიქოლოგი.
პასუხად - ძალიან მარტივია, იჯდე რესტორანში ან კინოში და ყურადღება მიაქციო საავარიო გასასვლელებს. თუ ადამიანები პასუხისმგებლობით მოეკიდებიან საკუთარ სიცოცხლეს მაშინ, ნებისმიერ შემთხვევაში, მსხვერპლი, შესაძლოა, იყოს მინიმალური.
პარიზის თავდასხმის დროს ბატაკლანის საკონცერტო დარბაზიდან დაცვამ ადამიანების მნიშვნელოვანი ჯგუფი სწორედ ასეთი გასასვლელიდან გაიყვანა, რომელიც სცენის მარჯვენა მხარეს იყო.
უნდა აღინიშნოს რომ ადამიანების უმეტესობა შეიარაღებული თავდასხმის დროს აბსოლუტურად პარალიზებული ხდება და არ შეუძლია ადეკვატური მოქმედება.
სწრაფი რეაქცია
ლიჩმა გამოიკვლია ანალოგიური სახის ინციდენტები სხვადასხვა ქვეყნებში და მივიდა დასკვნამდე, რომ მხოლოდ ადამიანების 15 %-ი რეაგირებს გარემოებებზე იმ სახით, რაც შესაძლებლობას იძლევა გადარჩნენ. 75 %-ი პარალიზებულია იმით, რაც მათ გარშემო ხდება და ვერანაირ მოქმედებას ვერ ახერხებს, ხოლო 10 %-ი იმდენად ცუდად რეაგირებს მოვლენებზე, რომ არა მხოლოდ საკუთარი, სხვების გადარჩენის შანსებსაც ამცირებს.
კრიტიკულ სიტუაციებში მოქმედებისთვის მზადყოფნა, ზრდის გადარჩენის შანსს. თუმცა ადამიანების ბუნებაში ჩადებულია ერთგვარი კოდი, შეადარონ საკუთარი ქმედება ირგვლივმყოფთა ქმედებებს.
კლასიკური ექსპერიმენტის დროს ფსიქოლოგები აკვირდებოდნენ ადამიანებს დახურულ სივრცეში, რომელშიც გაუშვეს კვამლი. აღმოჩნდა, რომ ადამიანები, რომლებიც ამ სივრცეში მოხვდნენ დამოუკიდებლად - ინდივიდუალურად, მოქმედებენ უფრო მიზანმიმართულად, ვიდრე ის ადამიანები, რომლებიც იმავე სივრცეში ჯგუფთან ერთად აღმოჩდნენ.
დაიმალეთ თავდამსხმელის თვალთახედვის არეალიდან
ინსტრუქტორი და პირადი უსაფრთხოების სპეციალისტი იან რიდი გვირჩევს, რომ ანალოგიურ სიტუაციებში უნდა მოვინდომოთ ვიპოვოთ რაიმე სახის თავშესაფარი და მოვეფაროთ თავდამსხმელების მხედველობის არეალს.
ამისათვის, საუკეთესოა, ბეტონის კედელი. ფილმებში ხშირად აჩვენებენ, რომ გმირები სროლის დროს ავტომანქანას ეფარებიან, მაგრამ ეს რეალობაში იშვიათად არის შედეგიანი. ავტომანქანის კარკასს არ შეუძლია შეაკავოს ტყვიები. თუმცა, ავტომანქანას ამოფარება უკეთესია, ვიდრე ღია სივრცეში დარჩენა.
სროლის დროს ადამიანებით სავსე შენობაში ერთ ტყვიას შეუძლია რამდენიმე ადამიანის დაჭრა. შესაბამისად, თავშესაფარი არა მხოლოდ ამცირებს იმის ალბათობას, რომ თქვენ გახდით თავდამსხმელთა სამიზნე, არამედ მცირდება სროლის ცეცხლში მოხვედრის საფრთხეც.
საკმაოდ ბევრი ადამიანი პარიზში მომხდარი ტერაქტისას სწორედ ასე მოიქცა. ისინი აყირავებდნენ მაგიდებს და მათ უკან იმალებოდნენ, ან ეფარებოდნენ ხმის გამაძლიერებლებს. ირლანდიელი ცოლ-ქმარმა თავიც კი მოიმკვდარუნა.
ტერეზა სიდი ყვება: „ჩვენს გვერდით მამაკაცი იყო დაჭრილი და კვნესოდა. ჩვენ ვთხოვდით რომ როგორმე ჩუმად ყოფილიყო რადგანაც ისროდნენ იმათი მიმართულებით ვინც მოძრაობდა“.
იან რიდი აცხადებს, რომ ტერიორისტები მეტ წილად, მოძრავ სამიზნეებს ესვრიან, მით უფრო - სიბნელეში.
ნუ შეგრცხვებათ გაქცევის
საკონცერტო დარბაზში მყოფთა გარკვეული ნაწილი ცდილობდა გასასვლელამდე გაქცევას იმ მომენტში, როდესაც თავდამსხმელები ავტომატის მჭიდებს ცვლიდნენ. რამდენიმე ადამიანი ტუალეტში დაიმალა, რამაც ისინი გადაარჩინა.
ეს საკმაოდ სარისკო ნაბიჯია, თუმცა ზოგჯერ გადარჩენის ერთადერთ შანსს წარმოადგენს.
თუ თქვენ ახერხებთ გაქცევას ან დამალვას, ნუ მოადუნებთ ყურადღებას და პირველივე შესაძლებლობის შემთხვევაში შეეცადეთ გაეცალოთ თავდასხმის ადგილს. გახსოვდეთ, რომ ყოველთვის არსებობს განმეორებითი აფეთქების ან თავდასხმის შესაძლებლობა.
თავდაცვა - რთული არჩევანი
რიგ შემთხვეებში მსხვერპლნი თავად გადადიან შეტევაზე და თავს ესხმიან მოძალადეებს. ამ სახით, აგვისტოში, საფრანგეთის სამგზავრო მატარებელში მგზავრებმა შეძლეს ერთადერთი ტერორისტის გაუვნებელყოფა, რომელიც ავტომატით იყო შეიარაღებული.
უნდა აღინიშნოს, რომ იმ 4 ადამიანიდან, რომლებმაც ეს გადაწყვეტილება მიიღეს, 2 სამხედრო მოსამსახურე იყო. გადაწყვეტილება კი მათ მიიღეს იმ მომენტში, როდესაც ტერორისტის ავტომატმა „გაჭედა“.
რიდი გვირჩევს, რომ შესაბამისი ფიზიკური მომზადების არქონის შემთხვევაში, ტერორისტთან ხელჩართულ ბრძოლაში ჩაბმა, ფაქტობრივად უაზრობაა. ეს არის საკუთარი სიცოცხლის კიდევ უფრო დიდი რისკის ქვეშ დაყენება. უნდა გვახსოვდეს რომ ტერორისტები მეტ წილად ჯგუფური პრინციპით მოქმედებენ, ზოგიერთ მათგანს შესაძლებელია დამაგრებული ქონდეს ასაფეთქებელი ქამარი, ზოგი კი ჯავშანჟილეტით იყოს აღჭურვილი.
მოლაპარაკებები ტერორისტებთან
სპეცსამსახურებისთვის კარგადაა ცნობილი, რომ „ისლამური სახელმწიფოს“ დაჯგუფების წევრები არ არიან დაინტერესებულნი მძევლების აყვანით და ტერორისტული თავდასხმების დროს მათ ინტერესს სამიზნეების განადგურება წარმოადგენს. შესაბამისად, სპეციალისტები და ექსპერტები აცხადებენ, რომ მათთან მოლაპარაკებები აზრრს კარგავს.
არგუმენტი - ჯიჰადისტები ფიქრობენ, რომ ისინი, შესაძლოა, შეიტყუონ მოლაპარაკებებში და მოკლან, შესაბამისად, ცდილობენ საკუთარი თავი ძვირად დაუსვან მოწინააღმდეგეს.
დაეხმარეთ ერთმანეთს
ნებისმიერი ტერორისტული თავდასხმის დროს იმის შესაძლებლობა რომ თქვენ გახდებით თავდასხმის მსხვერპლი არის მაღალი. შესაბამისად, გადარჩენის მიზნით, მნიშვნელოვანია შეძლოთ თქვენი ქმედებების სხვა ადამიანებთან ურთიერთკოორდინირება.
2007 წელს ლონდონში მომხდარი აფეთქების შემდეგ, მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ მნიშვნელოვნად ეფექტური იყო ევაკუაციის პირობებში ადამიანის ჯგუფების თვითორგანიზება. მინიმალური პანიკა და მაქსიმალური კონცეტრაცია ცალკეული წესების შესასრულებლად. თვითორგანიზების მაგალითი იყო პარიზის სტადიონიდან განხორციელებული ევაკუაციაც.
სწორედ ამ სახით არის შესაძლებელი ჭყლეტის თავიდან აცილება. მით უფრო, მაშინ - თუ შენობაში ერთიან ან ორი გასასვლელია, ხოლო ადამიანთა რაოდენობა ბევრია.
ყველაზე დიდი შეცდომა ევაკუაციის დროს არის ფიქრი იმაზე, რომ ყველა გადარჩეს და იმოქმედოს ინდივიდუალურად. სწორედ ასეთ დროს წარმოიქმნება ჭყლეტა როცა ადამიანები ერთმანეთს ანგარიშს არ უწევენ და ცდილობენ ერთმანეთს გაასწრონ და შენობა ისე დატოვონ.
„ჯი-ეიჩ-ენი“, მასალა მომზადებულია BBC-ის პუბლიკაციის მიხედვით
