საქართველოს ეროვნული ბანკის ინფორმაციით, 2010 წელს მსოფლიო ფინანსური და ეკონომიკური კრიზისის შედეგების გამოსწორების პროცესი დაიწყო. ეკონომიკის გამოცოცხლება მშპ-ს 6.4-პროცენტიან რეალურ მატებასა და ნაერთი ბიუჯეტის საგადასახადო შემოსავლების 10.9 პროცენტიან ზრდაზე აისახა. გაიზარდა ხარჯებიც, თუმცა უფრო მცირედ (6 პროცენტით) ვიდრე შემოსავლები. შედეგად შემცირდა ბიუჯეტის დეფიციტი. ფისკალურმა პოლიტიკამ დაიწყო ეკონომიკის მასტიმულირებელი როლის შემცირება კერძო სექტორის გააქტიურების პარალელურად. 2009 წლის 9.3-პროცენტიანი ნაერთი ბიუჯეტის დეფიციტი 2010 წელს 6.8 პროცენტამდე შემცირდა.
სებ-ის 2010 წლის ანგარიშში ნათქვამია, რომ 2010 წლის ნაერთი ბიუჯეტის შემოსავლებმა და გრანტებმა 5,9 მლრდ ლარი შეადგინა, რაც 600 მლნ ლარით მეტია 2009 წელთან შედარებით. აღსანიშნავია, რომ წლის დასაწყისში სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსავლები 5.2 მლრდ ლარზე დაიგეგმა. თუმცა 2010 წლის ზაფხულში ეკონომიკის ზრდის პროგნოზის გაუმჯობესების შედეგად სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსავლების გეგმა კიდევ გაიზარდა.
2008 წლამდე საგადასახადო ტვირთი (საგადასახადო შემოსავლების ფარდობა მშპ-სთან) ყოველწლიურად იზრდებოდა. 2008-2009 წლებში კი ფინანსური კრიზისის და 2008 წლის აგვისტოს ომის შედეგად საგადასახადო შემოსავლები უფრო ნელი ტემპით გაიზარდა ვიდრე მშპ, რამაც საგადასახადო ტვირთი შეამცირა. 2010 წელს აღნიშნული ტენდენცია გაგრძელდა: საგადასახადო შემოსავლები უფრო ნაკლებად (10.9 პროცენტით) გაიზარდა, ვიდრე ნომინალური მშპ (15.6 პროცენტი). შედეგად საგადასახადო ტვირთი 1 პროცენტული პუნქტით შემცირდა და 23.4 პროცენტი შეადგინამაკროეკონომიკური ანალიზის თვალსაზრისით მნიშვნელოვანი მაჩვენებელია ბიუჯეტის შემოსავლების რეალური ცვლილება (საშუალო ინფლაციის გათვალისწინებით). შემოსავლების და
გრანტების ნომინალურმა მატებამ 2010 წელს 11.4, ხოლო რეალურმა მატებამ 4 პროცენტი შეადგინა. საგადასახადო შემოსავლების რეალურმა ზრდამ 3.6 პროცენტი შეადგინა მშპ-ის 6.4 პროცენტიანი რეალური ზრდის ფონზე. აღნიშნული განსხვავება საგადასახადო ტვირთის შემცირებაზე
მიანიშნებს.
"2010 წელს წინა წლის მსგავსად საგადასახადო შემოსავლების სტრუქტურაში არაპირდაპირი გადასახადების წილი 58 პროცენტს შეადგენს, პირდაპირი გადასახადებისა კი _ 42 პროცენტს. 2010
წელს არაპირდაპირი გადასახადები უფრო მეტად გაიზარდა (12 პროცენტით), ვიდრე პირდაპირი გადასახადები (9.4 პროცენტით), რაც მიანიშნებს, რომ 2010 წელს გადასახადების სიმძიმე უფრო მეტად მომხმარებელზე გადავიდა ვიდრე მწარმოებელზე.
2010 წელს წინა წელთან შედარებით ნაერთი ბიუჯეტის ხარჯები 335 მლნ ლარით (4.8 პროცენტით) გაიზარდა და 7.3 მლრდ ლარი შეადგინა. გაიზარდა სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯებიც (395 მილიონი ლარით) და 6.8 მილიარდი ლარი შეადგინა, რაც წლის საბოლოო გეგმის 98 პროცენტია. სახელმწიფო ბიუჯეტის თავდაპირველ გეგმაში ხარჯები განსაზღვრული იყო 6.5 მლრდ ლარის ოდენობით, თუმცა ეკონომიკის მოსალოდნელი ზრდის პროგნოზის გაუმჯობესების გამო, საქართველოს მთავრობამ სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების გეგმა 6.8 მლრდ ლარამდე გაზარდა.
2010 წელს ნაერთი ბიუჯეტის ხარჯების თანაფარდობამ მშპ-თან 35 პროცენტი შეადგინა და წინა წელთან შედარებით 3.6 პროცენტული პუნქტით შემცირდა. ფუნქციონალური კლასიფიკაციით 2010 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯები ძირითადად წარიმართა საერთო დანიშნულების სახელმწიფო მომსახურებაზე, სოციალურ დაცვაზე, საზოგადოებრივ წესრიგზე, უსაფრთხოებასა და ეკონომიკურ საქმიანობაზე. ამ მიმართულებებით მთლიანი ბიუჯეტის დაახლოებით 72 პროცენტი დაიხარჯა"- ნათქვამია ანგარიშში.
სახელმწიფო ბიუჯეტის დეფიციტის მოცულობა თავდაპირველად 1.36 მლრდ ლარით განისაზღვრა, შემდგომში იგი 1.38 მლრდ ლარამდე გაიზარდა. ფაქტობრივი დეფიციტი დაგეგმილს გაუტოლდა, რაც მშპ-სთან თანაფარდობაში 6.3 პროცენტს შეადგენს. რაც შეეხება ნაერთი ბიუჯე-ტის დეფიციტს, ამ მაჩვენებელმა 1.41 მლრდ ლარს (მშპ-ს 6.8 პროცენტს) მიაღწია. 2009 წელს ნაერთი ბიუჯეტის დეფიციტმა მშპ-ს 9.3 პროცენტი შეადგინა, რაც კრიზისულ წელს ექსპანსიური ფისკალური პოლიტიკის გატარების შედეგია. მაკროეკონომიკური სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად აუცილებელია ფისკალური კონსოლიდაცია, კერძოდ ბიუჯეტის დეფიციტის შემცირება მდგრად დონემდე. 2010 წელს ეკონომიკამ კრიზისიდან გამოსვლა დაიწყო და მთავრობამ ბიუჯეტის დეფიციტი შეამცირა. მომავალ წლებში დაგეგმილია ბიუჯეტის დეფიციტის კიდევ უფრო შემცირება. საქართველოს პარლამენტის მიერ მიღებული ეკონომიკური თავისუფლების აქტის მიხედვით 2012 წლიდან ბიუჯეტის დეფიციტი მშპ-ს 3 პროცენტს არ უნდა აღემატებოდეს.
2010 წლის განმავლობაში მთავრობის დეპოზიტებზე არსებული ნაშთი 224 მლნ ლარით (38 პროცენტით) გაიზარდა. ბიუჯეტის დეფიციტის დაფინანსების ძირითად წყაროს წარმოადგენდა სსფ-ს ბიუჯეტის მხარდამჭერი კრედიტები (297 მლნ აშშ დოლარი), ევროკავშირის გრანტი (68 მლნ აშშ დოლარი), აზიის განვითარების ბანკის და მსოფლიო ბანკის პროგრამული სესხები (151 მლნ აშშ დოლარი), აგრეთვე სახაზინო ვალდებულებების გამოშვების შედეგად მოზიდული თანხა (172
მილიონი ლარი). 2010 წელს საქართველოს სახელმწიფო და სახელმწიფო გარანტიით აღებული საგარეო ვალი
1.28 მლრდ ლარით გაიზარდა და 31 დეკემბრის მდგომარეობით 6.98 მლრდ ლარი შეადგინა. მნიშვნელოვნად გაიზარდა ვალი მსოფლიო ბანკთან, საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან და აზიის განვითარების ბანკთან, ხოლო ქვეყნებიდან კი გერმანიასთან, რომლებიდანაც მთავრობა დაბალ
პროცენტიან კონცესიურ სესხებს იღებს. 2010 წელს სახელმწიფო საგარეო ვალმა საქართველოს მშპ-ს 33.6 პროცენტი შეადგინა რაც 1.9 პროცენტული პუნქტით მეტია 2009 წლის მონაცემზე. აღსანიშნავია, რომ საგარეო ვალის მშპ-თან თანაფარდობის კლებადი ტენდენცია 2008 წლიდან ზრდით შეიცვალა და 2009 წელს ზრდა გააგრძელა, რისი გამომწვევი მიზეზიც ბოლო ორი წლის განმავლობაში მნიშვნელოვანი ოდენობით ახალი ვალის აღება გახდა, როგორც საერთაშორისო
საფინანსო ორგანიზაციებიდან (საერთაშორისო სავალუტო ფონდი, მსოფლიო ბანკი, რეკონსტრუქციისა და განვითარების საერთაშორისო ბანკი, აზიის განვითარების ბანკი და სხვ.) აგრეთვე დონორი სახელმწიფოებიდან (ევროკავშირი და სხვ). 2010 წელს ფინანსთა სამინისტრომ გააგრძელა სახაზინო ვალდებულებებისა და ობლიგაციების
გამოშვება. ამ ინსტრუმენტის ამოქმედება ბიუჯეტის დეფიციტის დაფინანსებას, ფასიანი ქაღალდების ბაზრის განვითარებასა და ვალის მართვის გაუმჯობესებას ისახავს მიზნად. 2010 წელს 608 მლნ ლარის სახაზინო ვალდებულებების ემისია განხორციელდა, დაფარვებმა კი 422 მლნ ლარი შეადგინა. წინა წელთან შედარებით შიდა ვალის წილი მშპ-ში 0.6 პროცენტული პუნქტით შემცირდა და 8.9 პროცენტი შეადგინა. მთლიანმა სახელმწიფო ვალმა მშპ-ს 42.5 პროცენტს მიაღწია,
თუმცა აღნიშნული დონე ვალის მდგრადობის კრიტიკულ მაჩვენებელზე (მშპ-ს 60 პროცენტია) ბევრად ნაკლებია.
სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდების გამოშვების ზრდა ხელს უწყობს ბაზრის განვითარებას, რაც მომავალში გაზრდის მოთხოვნას სახელმწიფო ფასიან ქაღალდებზე და შესაბამისად შეამცირებს
ვადიანობის საპროცენტო მარჟას (სახ. ფასიან ქაღალდებსა და 1 კვირიანი რეფინანსირების სესხების საპროცენტო განაკვეთებს შორის სხვაობას). შედეგად, მთავრობას საშუალება ექნება იაფად და მეტი მოცულობით გაყიდოს სახაზინო ვალდებულებები და სახაზინო ობლიგაციები, ასევე, გამოუშვას უფრო გრძელვადიანი ფასიანი ქაღალდები და შესაბამისად შეამციროს საპროცენტო და რეფინანსირების რისკი. ფასიანი ქაღალდების მოცულობისა და ვადიანობის ზრდის შედეგად
მომავალში მოიმატებს შიდა ვალის წილი მთლიან სახელმწიფო ვალში, რაც შეამცირებს გაცვლითი კურსის რისკს და გაზრდის სახელმწიფო ვალის მდგრადობას. სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდების
ბაზრის განვითარების მიმდინარე პროცესის შესახებ დამატებით შეგიძლიათ იხილოთ ქვეთავი _ 2.2 მონეტარული ინსტრუმენტები.