საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის სტუდენტებსა და პროფესორ-მასწავლებლებს საქართველოში ოფიციალური ვიზიტით მყოფი ბირთვული კვლევების ევროპული ორგანიზაციის (CERN) IPPOG-კოლაბორაციის სპიკერი, ცნობილი ფიზიკოსი, შვეიცარიის ფიზიკის საზოგადოების პრეზიდენტი, პროფესორი ჰანს პიტერ ბექი შეხვდა და მათთვის საჯარო ლექცია „CERN-ის საგანმანათლებლო პოლიტიკა და აქტივობა" წაიკითხა.
ლექცია ტექნიკური უნივერსიტეტის გიორგი ნიკოლაძის სახელობის დარბაზში CERN-ის ATLAS-ის ინჟინერთა ჯგუფის ხელმძღვანელმა, სტუ-ის პროფესორმა ალექსანდრე შარმაზანაშვილმა გახსნა. მან CERN-ის საქმიანობა მოკლედ მიმოიხილა და ტექნიკური უნივერსიტეტის სტუდენტებსა და სამეცნიერო წრეებს პროფესორი ჰანს პიტერ ბექი წარუდგინა. ალექსანდრე შარმაზანაშვილის თქმით, სასიხარულოა, როდესაც CERN-ის პროფესორის ლექცია დიდ დაინტერესებას იწვევს ტექნიკური უნივერსიტეტის სტუდენტებში.
„სიმართლე გითხრათ, ამ დიდი დარბაზის მთლიანად შევსებას ნამდვილად არ ველოდით. ჩემი კოლეგა ჰანს პიტერ ბექიც სასიამოვნოდ გაოცებულია. პირველ რიგში, გვინდა იცოდეთ, რომ ბირთული კვლევების ევროპული ორგანიზაცია არ ეკუთვნის მხოლოდ შვეიცარიას. ეს ორგანიაზაცია, რომელიც ჟენევაში მდებარეობს, 26 ქვეყნის საკუთრებაა. CERN-ში მსოფლიოს ცნობილი ფიზიკოსები და მეცნიერები ქმნიან ახალ ფიზიკას, იკვლევენ რისგან შეიქნმა ჩვენი სამყარო, არსებობს თუ არა პარალელური სამყაროები, პარალელური განზომილებები. ეს კაცობრიობის წინაშე მდგარი დიდი გამოწვევებია. CERN-ში მაღალი დონის ექსპერიმენტები ტარდება და არავითარი შეზღუდვა არ არსებობს. მის ლაბორატორიებში შეიძლება ჩავატაროთ ექსპერიმენტი და მივიღოთ სამყაროში არარსებული ტემპერატურა - 271°C, მივიღოთ 12 000 ამპერი დენი. მსგავსად დიდი მასშტაბების აღება სხვა ლაბორატორიებში წარმოუდგენელია. CERN-ში შექმნილია კოლაიდერი - დიდი ამაჩქარებელი, სადაც ჩქარდება ელემენტარული ნაწილაკები – პროტონები. ნაწილაკების დაჯახებისას ხდება გამოსხივება, დაჯახების რაოდენობა კი წამში 40 მილიონია. 2012 წელს ფიზიკოსებმა აღმოაჩინეს ჰიგსის ბოსონი (და არა ბოზონი), რასაც დიდი აჟიატოჟი მოჰყვა. იყო მოსაზრება, რომ CERN-მა მიაკვლია ახალ ნაწილაკს, რომელიც ქმნის შავ ხვრელებს. შავი ხვრელი კი ისეთი მოვლენაა, რომელიც თავისი თვისებებით დაღუპვით ემუქრება სამყაროს. არსებობს თეორია „დიდი აფეთქების" შესახებ. ფიზიკოსები თვლიან, რომ სამყარო დიდი აფეთქების შედეგად შეიქმნა. დიდ აფეთქებამდე კი არაფერი არ იყო - არც მატერია, არც დრო, არც განზომილება. CERN-ში სწორედ დიდი აფეთქების მოდელირება და მისი შესწავლა ხდება. ასეთი სამეცნიერო კვლევების ჩატარებას მაღალგანვითარებული ტექნოლოგიები სჭირდება, ამიტომ CERN-ი არა მხოლოდ ფიზიკოსებისთვის არის მიმზიდველი, აქ იქმნება ახალი ტექნოლოგიები, განსაკუთრებით კი, IT-ტექნოლოგიები. სამი დუბლ ვე (www), ინტერნეტი, ვებსერვერი, MRI სკანერი, ქლაუდის პირველი პროტოტიპი, თაჩ სქრინი და ბევრი სხვაც სწორედ CERN-ში შეიქმნა.
თქვენ წინაშეა გამოჩენილი ფიზიკოსი, CERN-ის IPPOG-კოლაბორაციის სპიკერი, პროფესორი ჰანს პიტერ ბექი. CERN-ის საქმიანობაში მისი წვლილი უზომოდ დიდია. ის მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე დიდი და კომპლექსური ექსპერიმენტის - ATLAS-ის ფიზიკის ერთ-ერთი შემქმნელი და ტრიგერული სისტემის ერთ-ერთი ფუძემდებელია. 2017 წელს კი პროფესორი პიტერ ბექი შვეიცარიის ფიზიკის საზოგადოების პრეზიდენტად აირჩიეს", - აღნიშნა ალექსანდრე შარმაზანაშვილმა.
ბირთვული კვლევების ევროპული ორგანიზაციის ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკის შემსწავლელი საერთაშორისო ჯგუფის (IPPOG) დამფუძნებელი და სპიკერი, პროფესორი ჰანს პიტერ ბექი ტექნიკური უნივერსიტეტის სტუდენტებსა და პროფესორ-მასწავლებლებს ბირთვული კვლევების ევროპული ორგანიზაციის საგანმანათლებლო მისიასა და სისტემაზე ესაუბრა.
როგორც პროფესორმა ჰანს პიტერ ბექმა აღნიშნა, საჯარო ლექციის თემა „CERN-ის საგანმანათლებლო პოლიტიკა და აქტივობა" შემთხვევით არ შეირჩა ტექნიკური უნივერსიტეტის სტუდენტებისა და პროფესორ-მასწავლებლებისთვის. საჯარო ლექციაზე მან ყურადღება გაამახვილა იმ მნიშვნელოვან წვლილზე, რომელიც CERN-ს მეცნიერებისა და ინჟინრების მომზადებაში შეაქვს. მისი თქმით, CERN-ის ლაბორატორია ახალგაზრდებს ტრენინგებისთვის უნიკალურ გარემოს სთავაზობს, რაც ახალგაზრდებს შესაძლებლობას აძლევს კომუნიკაციური და ანალიტიკური უნარები განივითარონ.
„CERN-ის მეცნიერთა, მკვლევართა და აკადემიური სპეციალისტების გაერთიანების - IPPOG-ის მიზანია, უზრუნველჰყოს ახალგაზრდა თაობის მაქსიმალური ჩართულობა სამეცნიერო ცხოვრებაში, იმ მიზნით, რომ ახალგაზრდებმა სამყაროს მეცნიერის თვალით შეხედონ და მეტი ინტერესი გაუჩნდეთ სამეცნიერო კვლევების მიმართ. რაც შეეხება მასტერკლასებისა და ვორქშოფების პროგრამას, ის CERN-ის ექსპერტების მიერ რეალური ბაზისური მონაცემების მიხედვითაა შედგენილი და მოიცავს, როგორც თეორიულ, ასევე, ექსპერიმენტულ ნაწილს. მეტიც, CERN-ის განათლებისა და ურთიერთობის პროგრამები მსოფლიო მასშტაბით მოიცავს ყველა ასაკს - საშუალო სკოლის მოსწავლეებიდან დაწყებული უნივერსიტეტის სტუდენტების ჩათვლით. ასევე, სპეციალურ საგანმანათლებლო პროგრამებს სკოლის პედაგოგებისა და უნივერსიტეტების აკადემიური წრეებისთვის. სტუდენტებისთვის ეს სრულიად ახალი შესაძლებლობებია გამოყენებითი ფიზიკის, ინჟინერიისა და IT- პროგრამების სფეროში, არაჩვეულებრივი საშუალებაა, მეტი შეიტყონ CERN-ში მიმდინარე სამეცნიერო კვლევების შესახებ, გაიარონ ტრენინგები უახლეს ტექნოლოგიებში, ჩაერთონ სასწავლო სქემებში და ისარგებლონ სტიპენდიების ფართო სპექტრით. ჩვენი ლაბორატორია იზიდავს უამრავ ნიჭიერ ახალგაზრდა მეცნიერსა და ინჟინერს, რადგან დღეს, მსოფლიოს წამყვან ინდუსტრიებში მაღალტექნოლოგიურ და მულტიეროვნულ გარემოში მუშაობის გამოცდილება ძალიან ფასობს", - განაცხადა პროფესორმა პიტერ ბექმა საჯარო ლექციაზე.
ლექციის დასრულების შემდეგ საუბარი ინტერქატიურ რეჟიმში წარიმართა. პროფესორმა პიტერ ბექმა ტექნიკური უნივერსიტეტის სტუდენტებისა და პროფესორ-მასწავლებლების არაერთ შეკითხვას უპასუხა.
