- ბატონო გიორგი, ბიზნესისგან არბიტრაჟის საჭიროებაზე ბევრი მსმენია, თუმცა პრაქტიკულად ამ მიმართულებით ქმედითი ნაბიჯები არ გადადგმულა. რატომ ხდებოდა ასე და რატომ არ იყო რეალური ინტერესი, რომ ქვეყანაში ამ დონის სასამართლო სტრუქტურა გვქონოდა?

- "ბიზნეს ასოციაცია" არბიტრაჟის თემაზე საქართველოში უკვე 2 წელზე მეტია რაც მუშაობს. ჩვენ ევროპის საარბიტრაჟო სასამართლოსთან მჭიდრო ურთიერთობა 2,5 წლის წინ დავიწყეთ, ანუ როდესაც საკითხი წამოვწიეთ. სწორედ მაშინ გამოიკვეთა, რომ ბიზნესისთვის ეფექტური არბიტრაჟის, განსაკუთრებით კერძო არბიტრაჟის არსებობა მნიშვნელოვანია. ამის მნიშვნელობა კი რამდენიმე არგუმენტით შეიძლება გავამყაროთ: ყველა თემის გადატანა სასამართლოში პროცესების გაჭიანურებას იწვევს, მოგეხსენებათ რამდენი გაჭიანურებული საკითხები და თემებია სასამართლოში, განსაკუთრებით დღეს. კერძო არბიტრაჟი გარდა იმისა, რომ საშუალებას იძლევა, რომ სწრაფად და ეფექტურად მოგვარდეს პრობლემები და დავები, ასევე საშუალებას იძლევა იმისაც, რომ ბიზნესმა ბიზნესთან საკითხი გაცილებით ნაკლები პრობლემების გარეშე მოაგვაროს და გაარკვიოს. ჩვენ თუ სხვა ქვეყნების გამოცდილებას დავაკვირდებით, ვნახავთ, რომ ძალიან ბევრ ქვეყანაში კერძო არბიტრაჟი ძალიან წარმატებულად მუშაობს. ჩვენ შევეცადეთ, რომ ევროპის საარბიტრაჟო პალატასთან, მჭიდრო ურთიერთობა დაგვემყარებინა.

- რაც შეეხება კანონმდებლობას, კანონები თავიდან დასაწერია, თუ მხოლოდ გარკვეული კორექტივების შეტანა იქნება საჭირო?

- კანონპროექტის ნაწილი უკვე არსებობს, როგორც გითხარით, 2 წლის წინ დავიწყეთ შეთავაზება ჯერ კიდევ წინა ხელისუფლების დროს. თუმცა გასაკეთებელი ბევრია, იუსტიციის სამინისტროსთვის, ჩვენს მიერ შემუშავებული კანონმდებლობა და იდეები უკვე მიწოდებული გვაქვს. განხილვა მიმდინარეობს და იმედი გვაქვს, რომ პრობლემა მყისიერად მოგვარდება.

- როგორც მესმის, სახელმწიფომ არბიტრაჟის ამოქმედების დელეგირება ქვეყნის სავაჭრო-სამრეწველო პალატას მიანიჭა. თქვენ კი ახლა კერძო არბიტრაჟის შემოღებაზე საუბრობთ. რა შინაარსობრივი განსხვავება იქნება ამ ორ სტრუქტურას შორის?

- ვცდილობთ, რომ ხელისუფლებას დავანახოთ, რომ კერძო არბიტრაჟის განვითარებისთვის არ შეიძლება ქვეყანაში მხოლოდ ერთი არბიტრაჟი არსებობდეს. უნდა იყოს მრავალი არბიტრაჟი. კომპანიებსა და სხვადასხვა ორგანიზაციებს უნდა ჰქონდეთ ალტერნატივა, რომ გადაწყვიტოს ვის ენდობა. აქ თავად არბიტრაჟის ინსტიტუტისადმი ნდობაა მნიშვნელოვანი. თუ მოდავე მხარეები არბიტრაჟს არ ენდობიან, ისინი იქ ცხადია არ წავლენ. არბიტრაჟი არ არის სასამართლო, სადაც სიმართლის დასადგენად, გვინდა თუ არ გვინდა უნდა წავიდეთ.

- იმისათვის, რომ ამ ინსტიტუტისადმი ნდობა არსებობდეს, საჭიროა გამოცდილი და მცოდნე არბიტრაჟების ყოლაც. ამ მიმართულებით რა იგეგმება?

- სწორედ ამიტომ ჩამოგვყავს საქართველოში ევროპის საარბიტრაჟო სასამართლოს წარმომადგენლები. ზოგადად არბიტრაჟში ჩვეულებრივი ნორმაა და მიღებულია, რომ მონაწილეობდნენ მოწვეული ექსპერტები. ჩვენ ჩვენის მხრიდან რასაც ვაპირებთ არის ის, რომ სპეციალიზაციის მიხედვით საქართველოში უცხოელი არბიტრებიც იყვნენ. ზოგადად უცხოელის და მით უმეტეს ნეიტრალური უცხოელის მიმართ უფრო მეტი ნდობა არსებობს. მაგალითად,ქართველზე შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ის ვიღაცის ნაცნობი ან მეგობარია, თუმცა, როცა არის საშუალება რომ ჩამოყვანილი იყოს უცხოელი არბიტრები, ეს შეიძლება უფრო ძვირი დაჯდეს, მაგრამ ორივე მხარეს უღირდეს. აქ საუბარია იმაზე, როდესაც დავა მიდის ორ მხარეს შორის, მხარეებს როგორ ურჩევნიათ, რომ ეს დავა გადაწყდეს.
საქართველოში არბიტრები არიან და არბიტრთა პალატაც არსებობს, მთავარი მაინც არის ის, თუ ქართველები რამდენად ვენდობით ქართველებს. თუმცა, საწყის ეტაპზე, მნიშვნელოვანია უცხოური გამოცდილების გაზიარება და უცხოელი არბიტრების ჩამოყვანა.

- თქვენ ახსენეთ, რომ ამ მიმართულებით მუშაობა 2 წელია დაიწყეთ, თუმცა საერთაშორისო სავაჭრო პალატის პრეზიდენტი ფადი ასლი უფრო ადრე ამბობდა, რომ ქვეყანაში საჭიროა საარბიტრაჟო სასამართლოს არსებობა. ეს ადამიანი ამას ყოველი შეხვედრისას აფიქსირებდა, თუმც ალბათ გულში ყველა ეთანხმებოდა, მაგრამ ნაბიჯები იმისკენ, რომ ამ მიმართულებით რაღაც შეცვლილიყო, არ ყოფილა. მე პირადად არც ბიზნესის მხრიდან მინახავს ამ ადამიანისადმი ღია მხარდაჭერა.

- ფადი ასლი ამას ყოველთვის სწორად ამბობდა. ის, დღეს საქართველოში საერთაშორისო სავაჭრო პალატას წარმოადგენს, რომელსაც საფრანგეთში საკმაოდ ძლიერი არბიტრაჟი აქვს. საერთაშორისო სავაჭრო პალატა დღეს საერთაშორისო არბიტრაჟის წარმომადგენელია. ფადი ასლი რასაც ამბობდა, თავის დროზე მართლაც მნიშვნელოვანი იყო. თუმცა არ მინდა ისე წარმოიდგინოთ, რომ ეს თემა ჩვენი მხრიდან დღეს გაჩნდა. ბიზნესასოციაცია არბიტრაჟის საკითხზე დიდი ხანია მუშაობს, თუმცა დღეს უკვე ხელისუფლების მხრიდან მხარდაჭერაც მივიღეთ.

- მესმის, რომ მომსახურების ტარიფები შემდგომი კანონმდებლობით უნდა დარეგულირდეს, თუმცა წინასწარი მონახაზი მაინც იქნება, რამდენად ძვირი იქნება ქვეყანაში კერძო არბიტრაჟის მომსახურება?

- ეს დამოკიდებული იქნება ქეისზე. გააჩნია, შეიძლება იყო მრავალმილიონიანი დავა, რისთვისაც შესაძლოა რამდენიმე საერთაშორისო არბიტრის ჩამოყვანა გახდეს საჭირო. რაც თავისთავად ძვირი იქნება. ყველაფერი მაინც ინდივიდუალურია.
მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოში კერძო არბიტრაჟი განვითარდეს და რამდენიმე იყოს, იმიტომ რომ მხარეებს ჰქონდეთ არჩევანის საშუალება. როგორც იცით იპოთეკურ კრედიტებთან მიმართებაში იყო ბევრი დავები და ასეთები დღესაც არსებობს. მაგალითად, როდესაც ვიღაცა სესხს იღებს, და წარმოიშვა დავა და იცი ისიც, რომ ეს იმხელა ბანკია და ბევრი იურისტი ჰყავს, რომ შეიძლება "შემჭამოს". თუმცა თუ ორივე მხარე შეთანხმდება იმაზე, რომ თუ რაიმე პრობლემა წარმოგვეჭრება ორივე წავალთ არბიტრაჟში, ეს არბიტრაჟი არის ნეიტრალური და ეს არ არის თავად ბანკის არბიტრაჟი. მაშინ თქვენი მიდგომაც არის სხვანაირი. ნდობის მომენტი არის უმნიშვნელოვანესი.

- კარგით, ბიზნესასოციაციამ შექმნა არბიტრაჟი. მე ვარ დაზარალებული, პირობითად ვთქვათ "საქართველოს ბანკისგან", ან "თიბისი ბანკისგან", რომლებიც თქვენი ასოციაციისათვის უმნიშვნელოვანესი წევრები არიან და იმავდროულად ასოციაციაში გარკვეული თანამდებობაც გააჩნიათ, რამდენად უნდა ვენდო მე ასეთ არბიტრაჟს და რამდენად უნდა მივიჩნიო, რომ კონკრეტულად ეს არბიტრაჟი არის ნეიტრალური?

- სწორედ ამიტომ ვამბობთ, რომ არბიტრაჟი უნდა იყოს ბევრი და იყოს კონკურენცია. თუ ჩვენი ასოციაციში ორ ბიზნესს ექნება ნდობა ჩვენი არბიტრაჟის მიმართ, მივლენ ამ არბიტრაჟში, თუ არადა სხვაგან წავლენ.

- თუ ბაზარზე გამოჩნდა მართლაც რამდენიმე არბიტრაჟი და ნდობაც მათდამი იარსებებს. სამომავლოდ მათზე განხორციელდება თუ არა ზედამხედველობა?

- ალბათ იქნება პარლამენტის მხრიდან ზედამხედველობა, მაგრამ ყველაზე მთავარი უნდა იყოს ის, რომ იყვნენ მიუკერძოებელი არბიტრები.

"ჯი-ეიჩ-ენი".  ესაუბრა მაია არაბიძე