ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ანგარიში - ზოგადი ვითარება
26 ივლისს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ ახალი, რიგით მე-7 ანგარიში გამოაქვეყნა, რომელშიც გლობალურად თამბაქოს ეპიდემიასთან ბრძოლაში მიღწეულ შედეგებს აჯამებს. ბოლო ასეთი ნაშრომი გაეროს ჯანდაცვის უწყებამ 2017 წელს გამოაქვეყნა.
ახალი ანგარიში მოწმობს, რომ მსოფლიოს მასშტაბით თამბაქოს მოწევასთან ბრძოლა მეტ-ნაკლები წარმატებით მიმდინარეობს. პროგრესი აშკარად სახეზეა, მაგრამ პრობლემის დასაძლევად, გაცილებით მეტი მცდელობაა საჭირო.
დღეს 5 მილიარდი ადამიანი, ანუ მსოფლიოს მოსახლეობის 65% უკვე ისეთ ქვეყნებში ცხოვრობს, სადაც თამბაქოს მოწევაზე ერთი, ან რამდენიმე რეგულაცია მოქმედებს, ყუთებზე გაკეთებული გაფრთხილებით დაწყებული, მოწევის შეზღუდვებით დასრულებული. 10 წლის წინანდელ მონაცემებთან შედარებით, ეს ოთხჯერ მეტია. ანუ, მაშინ რეგულაციები მსოფლიოს მოსახლეობის მხოლოდ 15 პროცენტს ეხებოდა. თუმცა, ანგარიში ასევე აჩვენებს, რომ ბევრ ქვეყანაში რეგულაციები ან არასაკმარისია, ან არაადეკვატური, ან ბოლომდე არ მოქმედებს.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ ჯერ კიდევ 2007 წელს მოუწოდა მსოფლიოს მთავრობებს მაქსიმალურად შეეზღუდათ თამბაქოს მოხმარება, რაც საბოლოო ჯამში, ადამიანთა სიცოცხლეს გადაარჩენს, მათი ცხოვრების ხარისხს გააუმჯობესებს და სახელმწიფოს ჯანდაცვის ხარჯებს შეუმცირებს. ამისთვის გაეროს ჯანდაცვის უწყებამ რეკომენდაციების სახით, 7 სახის ეფექტური სტრატეგია შეიმუშავა და გამოსცა:
თამბაქოს მოხმარების მონიტორინგის და პრევენციის პოლიტიკა
მოსახლეობის დაცვა თამბაქოს კვამლისგან
ხალხის დახმარება მოწევისთვის თავის დანებებაში
მოსახლეობის გაფრთხილება თამბაქოს მოწევის საფრთხეებზე
შეზღუდვების დაწესება თამბაქოს რეკლამირებაზე და სპონსორობაზე
თამბაქოს პროდუქციაზე გადასახადების გაზრდა
დადებით შედეგებს შორის სახელდება ის ფაქტი, რომ მწეველთა რაოდენობამ პროცენტულად მთელი მსოფლიოს მასშტაბით იკლო. მაგრამ, მოსახლეობის ზრდასთან ერთად, მათი საერთო რაოდენობა მაინც შემაშფოთებელია. დედამიწაზე დღეს დაახლოებით 1.1 მილიარდი თამბაქოს მწეველია აქედან 80% ცხოვრობს დაბალი, ან საშუალო შემოსავლების მქონე ქვეყნებში.
2017 წლის ანგარიშიდან დღემდე, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციების დანერგვა დამატებით 36-მა ქვეყანამ დაიწყო. 14 ქვეყანაში, მათ შორის საქართველოში, ყუთებზე გამაფრთხილებელი ფოტოები და ტექსტი გამოჩნდა. მთელ რიგ ქვეყნებში, თამბაქოს პროდუქციაზე გადასახადები 8 პროცენტიდან 14-მდე გაიზარდა.
ცუდია ის, რომ შვიდივე რეკომენდაცია სრულად 36-დან მხოლოდ 23 ქვეყანაში დაინერგა. დღეს მსოფლიოს 116 სახელმწიფოში ხერხდება მოწევაზე თავის დანებების ნაწილობრივი, ან სრული დაფინანსებით ხელშეწყობა. დამატებით 32 ქვეყანაში ხდება დამხმარე სერვისების შეთავაზება, თუმცა - არა მათი დაფინანსება.
საქართველო ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ანგარიშში
საყურადღებოა, რომ ანგარიშში საქართველო სამჯერაა დასახელებული ყველაზე წარმატებულ ქვეყნებს შორის, რომელთაც 2018 წელს, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციების დანერგვაში, „უმაღლესი დონის მიღწევები“ აქვთ (Countries with the highest level of achievement). კონკრეტულად, მითითებულია 3 მიმართულება: თამბაქოს მოხმარების მონიტორინგი; მედიაში წარმოებული მოწევის საწინააღმდეგო კამპანიები და შეფუთვაზე დართული გაფრთხილებები.
საქართველო სახელდება იმ 11 ქვეყანას შორის, სადაც 2018 წელს მოწევის აკრძალვა მოხდა ყველგან, სადაც რეკომენდებული იყო, გარდა ერთი ადგილისა. საქართველოს, კვიპროსის და უნგრეთის შემთხვევაში, ეს ერთი ადგილი იყო საზოგადოებრივი ტრანსპორტი. საქართველო ასევე არის იმ 9 სახელმწიფოს ჩამონათვალში, რომელთაც მხოლოდ ერთი საფეხური აცილებს თამბაქოს პროდუქციის რეკლამების სრულ აკრძალვას.
საქართველომ 2018 წლის ბოლომდე ვერ შესძლო რეგულაციების დაწესება, რათა თამბაქოს პროდუქტების შეფუთვა იყოს ბრენდის დასახელების გარეშე. ანგარიშში ნათქვამია, რომ საქართველომ, ბურკინა-ფასომ, ისრაელმა, რუმინეთმა და სლოვაკეთმა კანონი მართალია მიიღეს, მაგრამ რეგულაციების არარსებობის პირობებში, მათი დანერგვა ვერ მოხერხდა. სიგარეტის ლობისტებმა ამ კანონის შემოღება საქართველოში 2021 წლის დეკემბრამდე „წარმატებით“ გადაავადეს.
და რაც ყველაზე საგანგაშოა: საქართველო იმ ქვეყნების სიაშია, სადაც მწეველთა პროცენტული რაოდენობა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მაღალია. ქვეყანაში მოსახლეობის დაახლოებით 33% ეწევა, კაცებში - 57% და 13-15 წლის მოზარდებში - 12.6%. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, საქართველოში თამბაქოს მოწევას უკავშირდება წელიწადში 11 400 აამიანის სიკვდილი.
ანგარიშის დეტალურად გაცნობა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ოფიციალურ ვებგვერდზე.
სტატია თავდაპირველად რადიო "ამერიკის ხმის" ქართული ბიუროს ვებგვერდზე გამოქვეყნდა.
