ცივი ომის დასრულების შემდეგ, მსოფლიო ახალი ტიპის კონფლიქტებზე საუბარმა მოიცვა, რომელსაც მალევე შესაბამისი ტერმინი „გაყინული კონფლიქტები“ მოუძებნეს. საინტერესოა, რომ თითოეული მათგანი პოსტსაბჭოთა სივრცეში წარმოიშვა და ყველა შემთხვევაში გაცხადებული რუსული სამხედრო მხარდაჭერის მოწმეები გავხდით. რა მიზანი უნდა ამოძრავებდეს რუსეთს შეიარაღებული დაპირისპირების „დასაპაუზებლად“? ამ კითხვაზე პასუხი საკმაოდ ვრცელია, მაგრამ ყველაზე მთავარი, რაც მოსკოვს ამოძრავებს, ეს გავლენის ყოფილ სფეროებზე კონტროლის შენარჩუნებაა. ასე მაგალითად, გავიხსენოთ მოლდოვას შემთხვევა: დნესტრისპირეთის კონფლიქტი მოლდოვის სამთავრობო ძალებსა და დნესტრისპირელ სეპარატისტებს შორის ჯერ კიდევ საბჭოთა პერიოდში, 1989 წელს დაიწყო. 1992 წელს მოლდოვამ და რუსეთმა სამშვიდობო შეთანხმება გააფორმეს. რეგიონში რუსული სამშვიდობო ძალები შევიდნენ, რომლებიც იქ ამ დრომდე იმყოფებიან. კარგად გვახსოვს 2008 წლის ომი და რუსი „მშვიდობისმყოფელები“, რომლებიც ქართველი ჯარისკაცების მისამართით ისროდნენ. ასე რომ, დნესტრისპირეთშიც, სამშვიდობო ძალების ერთი გასროლაც კი საკმარისია არეულობის ახალი ტალღის გამოსაწვევად. ამ ვითარებაში მოლდოვას პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებზე კრემლი გავლენის მოხდენის შესაძლებლობას იძენს, რადგან ხშირად სტაბილურობა ქვეყნებს აიძულებს გააკეთონ ის, რაც არ სურთ.
„გაყინული კონფლიქტების“ შემთხვევები ოკუპირებული აფხაზეთის და ცხინვალის რეგიონის, მთიანი ყარაბაღის, დნესტრისპირეთის და ყირიმის რეალობაში გხვდება. როგორც ვთქვით, თითოეულს ერთი რამ აერთიანებს - კრემლის მხარდაჭერა სეპარატისტებს და გაძლიერებული სამხედრო ჩართულობა თითოეულ რეგიონში. უკრაინა, საქართველო და მოლდოვა იმ ქვეყნების მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია, სადაც ან რუსული ხისტი ძალისა და სამხედრო შეტევების მოგონებებით ცხოვრობენ, ან რუსული სამხედრო ბაზების გვერდით.
ისიც საინტერესოა, რომ სამივე ქვეყანას ტერიტორიული პრობლემა ჰქონდა, სამივე შემთხვევაში გარკვეულ დროს რუსეთი ჩართული იყო პროცესებში როგორც ფასილიტატორი. თუმცა, კონფლიქტის გადაჭრის ნაცვლად, სამივე შემთხვევაში გაურკვეველი ვადით შეჩერებული კონფლიქტები მივიღეთ, რომლის მთავარ მიზანს ამ სახელმწიფოების დასავლური ინტეგრაციის შეჩერება წარმოადგენს.
რუსეთი თავს ყველას ისე აჩვენებს, თითქოს კონფლიქტის ზონებში ადამიანების გადარჩენით არის დაკავებული, ამ დროს კი, ადგილობრივების ცხოვრება სრულიად გაუსაძლისია. ერთ მხარეს კრემლია, რომელიც არასდროს იშურებს ფულს სამხედრო ბაზების წამოსაჭიმად, მეორე მხარეს ცივილიზებული სამყარო, რომლის წევრებიც ეგრედ წოდებული რესპუბლიკების ვითომ დამოუკიდებლობას არ აღიარებენ. ამ პირობებში სადავო ტერიტორიებზე მცხოვრები ადამიანები გაუსაძლის გაჭირვებაში აგრძელებენ ცხოვრებას. სავაჭრო თუ სხვა სახის ეკონომიკური ურთიერთობების დამყარება არაღიარებულ რესპუბლიკებს განვითარებულ ქვეყნებთან არ შეუძლიათ, ამიტომაც პუტინის მოწყალების იმედად არიან დარჩენილები.
ბოლო დროს განვითარებულმა მოვლენებმა ცხადყო, რომ მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი რუსეთმა იდეალურად გამოიყენა სომხეთში დამატებითი სამხედრო კონტიგენტის შესაყვანად. ასევე, უკვე ცნობილია, რომ მოლდოვას ახალი პრეზიდენტის მოწოდებების მიუხედავად, კრემლი დნესტრისპირეთიდან საკუთარი ძალების გამოყვანას არ აპირებს. მეტიც,პანდემიის პირობებშიც კი, მოლდოველების შესაშინებლად იქ სამხედრო წვრთნებს ატარებდა.
„გაყინული კონფლიქტების“ უმრავლესობა სამხრეთ კავკასიას უკავშირდება. მოწიკწიკე „ბომბებით“ სავსე პოსტსაბჭოთა სივრცე ჯიუტად ცდილობს რუსული გავლენებისგან გათავისუფლებას. იმის მიუხედავად, რომ კრემლი უკან დახევას არ აპირებს, გაუსაძლისი ჰუმანიტარული მდგომარეობის გამო, ოკუპირებულ რეგიონებში ანტირუსული განწყობები იმატებს. პუტინის იმპერია ძალას კარგავს და სულ მალე შეიძლება მისივე შექმნილი „ბომბები“ ხელში აუფეთქდეს.
გურამ სიდამონიძე