უკრაინული გამოცემა "დღე" საქართველოს პრეზიდენტთან ვრცელ ინტერვიუს აქვეყნებს. გიორგი მარგველაშვილი უკრაინაში განვითარებულ მოვლენებზე, რუსულ-ქართულ და უკრაინულ-ქართულ ურთიერთობებზე საუბრობს და პოლიტიკურ პროცესებში დასავლეთის ჩართულობის გააქტიურების მნიშვნელობაზე ამახვილებს ყურადღებას. ინტერვიუს GHN უცვლელად გთავაზობთ.
_ესტონეთის პრეზიდენტმა ტომას ილვესმა ერთ-ერთ სტატიაში აღნიშნა, რომ 2008 წელი, როდესაც რუსეთი დაესხა თავს საქართველოს, გამოფხიზლების წელი იყო, თუმცა ევროპა ვერ გამოფხიზლდა. როგორ გგონიათ, დღეს, როდესაც რუსეთმა უკრაინის წინააღმდეგ განახორციელა აგრესია, ევროპა გამოფხიზლდა?
_ამის თქმა მხოლოდ მაშინ იქნება შესაძლებელი, როდესაც დიპლომატიური პროცესის ნაყოფს მივიღებთ, რომელიც იქითკენაა მიმართული, რომ კონფლიქტი მშვიდობიანი გზით მოგვარდეს. თუ 2008 წელს იყო ემოციური მომენტი, დღეს უკვე იმ პრობლემების ფართო გააზრება ხდება, რომელიც რუსეთის მეზობელ ქვეყნებს შეექმნათ. ვფიქრობ, ჩვენი პარტნიორები და მეზობელი ქვეყნები დღეს უფრო კარგად ათვიცნობიერებენ, რომ ჩვენს ქვეყნებს შორის ურთიერთობა უნდა იყოს პრაგმატული, რომელიც დაფუძნებული იქნება კეთილმეზობლობაზე. სამწუხაროდ, ჩვენ ვხედავთ, რომ რუსეთი ახლო საზღვარგარეთს საკუთარი პრივილეგირებული ინტერესების სფეროში ხედავს, რაც კონტრპროდუქტიულია როგორც რუსეთის, ისე რეგიონისთვის. თუ ჩვენ ამ რეგიონის მასშტაბებს შევაფასებთ, ეს არის თითქმის მსოფლიოს ნახევარი. რეალურად ჩვენ ვსაუბრობთ პოლიტიკაზე, რომელმაც შესაძლოა ნახევარ კონტინენტზე შექმნას დესტაბილიზაცია. ამჟამად უკრაინაში ომია და ჩვენ, ერთის მხრივ, იმაზე უნდა ვიფიქროთ, როგორ შევაჩეროთ სისხლისღვრა, მაგრამ მეორე მხრივ, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ გაყინული კონფლიქტები საბჭოთა კავშირის დაშლისთანავე წარმოიქმნა და ისინი ჯერაც არ გადაჭრილა. პირიქით, ეს კონფლიქტები კიდევ უფრო ღრმავდება. თუ საქართველოს მაგალითს ავიღებთ, 90-იან წლებში ჩვენ გვქონდა კონფლიქტი რუსეთის აქტიური მონაწილეობით. პრაქტიკულად ეს იგივე ჰიბრიდული ომი იყო. ამის შემდეგ თითქოს კონფლიქტის ლოკალიზაცია მოვახდინეთ, მაგრამ 2008 წელს ვნახეთ რუსეთის ჯარები საქართველოს ტერიტორიის ნაწილზე. 2014 წელს კი, უკრაინაში განვითარებული მოვლენების ფონზე რუსეთმა ხელი მოაწერა რაღაც ხელშეკრულებებს ამ კვაზი-სახელმწიფოებთან, რითაც რუსეთი ხელს უშლის პრობლემის მშვიდობიანი გზით გადაწყვეტას. ასეთ პოლიტიკასთან დამოკიდებულება უნდა იყოს პრინციპული არამხოლოდ სამხედრო კონფრონტაციის ეტაპზე, არამედ შემდგომაც და რა თქმა უნდა, ორიენტირებული უნდა იყოს ერების მშვიდობიან თანაცხოვრებაზე. ეს მნიშვნელოვანია არამხოლოდ საქართველოსა და უკრაინის, არამედ ევროპისთვისაც.
_თქვენი აზრით, აცნობიერებს თუ არა ევროპა იმ პროცესებს, რომელიც ჩვენს რეგიონში ვითარდება? ბრიტანელმა ანალიტიკოსმა ედვარდ ლუკასმა ერთ-ერთ ინტერვიუში თქვა, რომ უკრაინა დიდ საფასურს იხდის ევროპის გეოპოლიტიკურ გათვიცნობიერებაში.
_იგივეს ამბობდნენ 2008 წელს საქართველოს შესახებაც. ჩვენ ყველანი დავრწმუნდით, რომ რასაც ამბობენ რუსეთში, კრემლში, სიტყვებად არ რჩება და ცხოვრებაში ხორციელდება. ამ რეალობისადმი პოლიტიკაც რეალური უნდა იყოს: ახლო საზღვარგარეთში ვითარებას არა რუსეთის პრივილეგირებული ინტერესები, არამედ საერთაშორისო სამართალი უნდა წყვეტდეს.
_რაც შეეხება რეალურ პასუხს, ევროპა და ქალბატონი მერკელი აცხადებენ, რომ კრიზისის მოგვარება მხოლოდ დიპლომატიური გზითაა შესაძლებელი. აშშ და ევროპის ზოგიერთი ქვეყანა კი უკრაინის იარაღის მომარაგებას მოითხოვს, რათა არსებულ რეალობას- რუსეთის აგრესიას- იარაღით შეხვდეს. რა კომენტარს გააკეთებდით თქვენ?
_არცერთ მხარეს ომი არ სურს, მათ შორის, არც უკრაინას. ომი რუსეთის წინააღმდეგ არც საქართველოს დაუწყია და არც უკრაინას. ჩვენ გვაქვს რაციონალური მიდგომა, რომელიც საკითხების მშვიდობიან დარეგულირებაზეა ორიენტირებული. ამიტომ, ველოდებიღ ძალიან პრინციპულ პოზიციას ჩვენი პარტნიორებისგან, რომლებიც უნდა დაგვეხმარონ ჩვენი სახელწიფოების ეკონომიკურ და დიპლომატიურ გაძლიერებაში და შეიარაღებული ძალების თავდაცვისუნარიანობის გაზრდაში. რა თქმა უნდა, საუბარი არ არის ომზე ორიენტაციაზე. აქ საუბარია ჩვენი სახელმწიფოების სტაბილურობასა და თავდაცვისუნარიანობაზე.
_თქვენმა მთავრობამ ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ რუსეთთან პრაგმატული ურთიერთობის გზა აირჩია, მაგრამ როგორც არაერთგზის უთქვამთ ჩემთვის საქართველოს მთავრობის წარმომადგენლებს, ამას თქვენი ქვეყნისთვის არაფერი მოუტანია. ამაზე რას გვეტყოდით?
_მე ასე არ ვიტყოდი, რადგანაც რუსეთთან პრაგმატული ურთიერთობა ერთადერთი სწორი გზაა, რომელსაც ჩვენ ვხედავთ. ერთი მხრივ, ჩვენ გვაქვს პოზიტივი კულტურულ და სავაჭრო ურთიერთობებში, მეორე მხრივ კი- ნეგატივი: რუსეთმა 2014 წლის ბოლოს ოკუპირებულ ტერიტორიებთან შეთანხმებები გააფორმა. რაციონალური პოლიტიკის ინტენსიფიკაციით საქართველო მთელ მსოფლიოს აჩვენებს, რომ რუსეთთან კეთილმეზობლური ურთიერთობა სურს და პრობლემების გადაწყვეტას არა სამხედრო, არამედ დიპლომატიური გზით ცდილობს. პოზიტივი აქ ის არის, რომ ყველა ხედავს ჩვენს რაციონალურობას. ჩვენი რაციონალიზმის ფონზე კი რუსეთის ქმედებები უფრო აგრესიული ხდება.
_არის თუ არა პრაგმატიზმის მაგალითი საქართველოს პრემიერ-მინისტრის სპეციალური წარმომადგენლის, ზურაბ აბაშიძის განცხადება იმის თაობაზე, რომ დღის წესრიგში საქართველოს ნატოში გაწევრიანების საკითხი უახლოეს ხანებში არ დგას? სწორედ ასე უპასუხა აბაშიძემ ლავროვის მუქარას, როდესაც ამ უკანასკნელმა განაცხადა, რომ თუ ნატო პრაქტიკულ ნაბიჯებს გადადგამს ალიანსში საქართველოს "შესათრევად," რუსეთი ადეკვატურ ზომებს მიიღებს.
_მე შემიძლია ჩემს მიერ გაკეთებული განცხადების ციტირება მოვახდინო. ევროპული და ევროატლანტიკური არჩევანი ქართველი ხალხის სტრატეგიული არჩევანია. და ეს არჩევანი ამათუიმ პარტიაზე მაღლა დგას. ჩვენ სწორედ ამ მიმართულებით მივდივართ. რა თქმა უნდა, ნატოშიც და ევროკავშირშიც ადგილი აქვს პროცესებს, რომლებიც გავლენას ახდენს ჩვენი ინტეგრაციის ტემპებზე.
_ელით თუ არა აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამიტიდან პოზიტივს, მაგალითისთვის, ევროპკავშირთან უვიზო რეჟიმის ამოქმედებას?
_რა თქმა უნდა, ჩვენ დაინტერესებულნი ვართ ევროკავშირთან უვიზო რეჟიმის ამოქმედებით. გვაქვს ძალიან პოზიტიური სია სავიზო ლიბერალიზაციის გეგმის განსახორციელებლად. ჩვენ გვაქვს სერიოზული ამბიციები იმისა, რომ ასოცირების შეთანხმების პირობები შევასრულოთ, მაგრამ ამავე დროს, ვგრძობთ, რომ ევროკავშირი უფრო ღია და გახსნილი უნდა იყოს იმისათვის, რომ ჩვენს კონკრეტულ, ევროპულ ამბიციებს უპასუხოს. ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერის შემდეგ ჩვენ ხაზგასმით ვთქვით, რომ ჩვენი მომავალი ევროკავშირშია. და ჩვენ ვთვლით, რომ გლობალიზაციის პროცესისა და იმ როლის გათვალისწინებით, რომელსაც საქართველო ასრულებს ევროპისა და აზიის დაახლოვების პროცესში, რაც შავი ზღვისა და კასპიის ზღვის რესურსებს უკავშირდება, ევროპელებმა საქართველოს, უკრაინისა და მოლდოვის ამბიციებს უფრო აქტიურად უნდა უპასუხონ, რადგანაც ეს ქვეყნები თავისუფალი არჩევანის გაკეთებით გარკვეული რისკების ქვეშ დგებიან.
_თითქმის ყოველდღე ვიგებთ, რომ კიდევ ერთი ქართველი დანიშნეს უკრაინის მთავრობაში. ამისთვის ისინი საქართველოს მოქალაქეობაზე უარს ამბობენ. რაც შეეხება სააკაშვილს, მის გადმოცემასაც ითხოვს თქვენი პროკურატურა და მის გამო უკრაინის ელჩი საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროშიც კი დაიბარეს. როგორ ფიქრობთ, ხომ არ გააფუჭებს უკრაინაში სააკაშვილისა და ყოფილი ქართველი მაღალჩინოსნების დასაქმება საქართველო-უკრაინის ურთიერთობას?
_მე და პოროშენკო მანდატით აღვჭურვა ხალხმა. ხალხის მიერ მოცემული მანდატი გვავალდებულებს, რომ ჩვენს ქვეყნებს შორის მეგობრული ურთიერთობა იყოს. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ამ ვალდებულებებს არ შევასრულებთ, უკრაინელი და ქართველი ხალხის წაკიდებას ვერ შევძლებთ, რადგანაც ჩვენ ისტორიული ფესვები და ერთიანი მიზნები გვაერთიანებს. ამიტომ, ვფიქრობ, რომ ჩვენს ქვეყნებს შორის ურთიერთობის გაფუჭება შეუძლებელია. პირიქით, როგორც დღეს მოხდა ამის დემონსტრირება, ჩვენ ამ ურთიერთობების კიდევ უფრო გაღრმავებაზე ვმუშაობთ. ჩვენი სიყვარულიდან, მეგობრობიდან და სტრატეგიული ინტერესებიდან გამომდინარე, ნებისმიერი ქართველი მზადაა ემსახუროს უკრაინას. ის კი, თუ ვის მიიწვევს უკრაინა, თავად უკრაინის საქმეა. ჩვენი ურთიერთობა აწყობილია არა ინდივიდებზე, არამედ ისტორიულ კეთილმეზობლობასა და სტრატეგიულ პარტნიორობაზე.
_და მაინც, თქვენი პირადი აზრი მაინტერესებს. რა შეფასებას მისცემდით იმ ფაქტს, რომ საქართველოს მიერ ძებნილ ყოფილ მაღალჩინოსნებს უკრაინის მთავრობაში იწვევენ სამუშაოდ?
_მე უკვე ვთქვი, რომ ნებისმიერი ქართველი მზადაა უკრაინის სამსახურში ჩადგეს. სხვა კონკრეტული დეტალები კი მშვიდობიან დროს შეიძლება გადაწყდეს, როდესაც კონფლიქტები მოგვარდება. ასეთი საკითხები არ განიხილება, როდესაც მეგობრებს დიდი პრობლემები აქვთ.
_ქართულ მედიაში ვრცელდება ინფორმაცია, რომ მმართველი პარტია უმრავლესობას კარგავს რამდენიმე ქალაქში და რომ "ქართულ ოცნებას" ზოგიერთი მოკავშირე ტოვებს. ამის თაობაზე რას გვეტყოდით? ხალხი იმედგაცრუებულია თქვენი მოძრაობით?
_ეს დემოკრატიული პროცესია. ჩვენმა ქვეყანამ მთავარი ტესტი ჩააბარა და მოხდა ხელისუფლების შეცვლა მშვიდობიანად, არჩევნების გზით. დღეს უკვე ჩვენ ხალხი გვაკონტროლებს. ამისთვის არსებობს ხალხი, რომ პოლიტიკური ლიდერების ამბიციებში ცოტაოდენი შესწორებები შეიტანოს. და ამაში მე ვერაფერს ვხედავ ტრაგიკულს. ეს ჩვეულებრივი, დემოკრატიული პროცესია.
_თქვენს ქვეყანაში საპრეზიდენტო-საპარლამენტო მმართველობის ფორმა შეიცვალა საპარლამენტო-საპრეზიდენტო მმართველობის ფორმით. რამდენად სწორად მიგაჩნიათ ასეთი ცვლილება მაშინ, როდესაც რუსეთის მხრიდან რევანშის საფრთხე არსებობს?
_მე თეორეტიკოს-კონსტიტუციონალისტი ვარ. მე დავიფიცე ჩემი ქვეყნის კონსტიტუციაზე და ვემსახურები ჩემი ქვეყნის კონსტიტუციას. ეს უკვე პოლიტიკური თეორეტიკოსებისა და მიმომხილველების განსახილველი თემაა. მინახავს ქვეყნები, სადაც ნებისმიერი დემოკრატია მუშაობს. მე თვითონ დავიბადე საბჭოთა საქართველოში, რომელსაც მშვენიერი კონსტიტუცია ჰქონდა და ვერ მუშაობდა. ამიტომ, მთავარია იმ კონსტიტუციას ემსახურო, რომელიც მოქმედებს და იმ კანონს, რომელიც გაქვს. როდესაც არჩევნებში მონაწილეობის გადაწყვეტილება მივიღე, ვიცოდი რაზევ მივდიოდი, რადგანაც მოლოდინი იყო ძალიან დიდი. ეს ძალიან რთული, გარდამავალი პროცესია.
_თქვენ ფილოსოფოსი იყავით. რამდენად გეხმარებათ ეს მუშაობაში?
_ფილოსოფიას არ ვუღრმავდებოდი(იცინის) ვისურვებდი, რომ პოლიტიკოსები რაციონალურები ყოფილიყვნენ. ფილოსოფიამდე ისინი ჯერ უნდა გაიზარდონ.
