ბიზნესი თავისი ინტერესების დაცვასა და კანონის დონეზე გამყარებას ცდილობს. ქართული ბიზნესის წარმომადგენლები მიიჩნევენ, რომ ბიზნესისთვის სასარგებლო ნებისმიერი ცვლილება საბოლოოდ სასარგებლოა ქვეყნისთვის, თითოეული მოქალაქისთვის და, რა თქმა უნდა, ინვესტორებისთვის, რომლებიც ქართულ ეკონომიკაში სახსრების დაბანდებასა და პროექტების განხორცილებას აპირებენ.
ერთ-ერთი ასეთი ინიციატივის შესახებ, რომელმაც ბიზნესს სტაბილურობის განცდა უნდა შეუქმნას, "ჯი-ეიჩ-ენი" "ბიზნესასოციაციის" ვიცე-პრეზიდენტსა და "ვისოლი ჯგუფის" სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარეს, სოსო ფხაკაძეს ესაუბრა.
სოსო ფხაკაძე: "უკანასკნელ პერიოდში ქვეყანაში ეკონომიკური მდგომარეობა გაუმჯობესდა და პოზიტიური ცვლილებები მოხდა, ეს ბიზნესისთვის სტაბილურობის განცდას იწვევს. ამიტომ კარგია, რომ ხელისუფლება და ბიზნესი ყოველმხრივ ცდილობენ, სტაბილური ბიზნესგარემო შექმნან ხანგრძლივი ვადით. თუმცა წავაწყდით პრობლემას, რაც სტაბილურობის განცდის კუთხით გარკვეულ დაბრკოლებას ქმნიდა.
- კერძოდ?
- თუ ორი იურიდიული პირი აფორმებდა საიჯარო ხელშეკრულებას, 10 წლის ვადის გასვლის შემდეგ, ნებისმერ პირს, ყოველგვარი არგუმენტისა და ობიექტური მიზეზის გარეშე, შეეძლო ამ ხელშეკრულების უპირობოდ მოშლა.
მსოფლიოში საიჯარო ხელშეკრულებები იდება არა 2, 3 და 5 წლით, როგორც ეს საქართველოში რამდენიმე წლის წინ იდებოდა, არამედ 20 და 30 წლით. ასეთ შემთხვევაში, ბიზნესს შესაძლებლობა აქვს, ინვესტიციის პერიოდი დაგეგმოს, რადგან 2-3 წელი შესაძლოა პროექტის გამართვასა და განხორციელებას დასჭირდეს. განხორციელების შემდეგ, ცხადია, გინდა, ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში გქონდეს სტაბილურობის განცდა, რათა შენი საქმიანობა განახორციელო. 10 წელი ბიზნესისთვის საკმაოდ მცირეა, 10 წელი სასურველი იყო 90-იან წლებში, როდესაც თავად ბიზნესის გათვლა იყო ძნელი. რამდენიმე წლის წინ ძალიან რთული იყო, დაგეგეგმა შენი ბიზნესგანვითარება მომავალი 10 და 20 წლის განმავლობაში, მაგრამ დღეს ამის შესაძლებლობა არის, უკვე არსებობენ ლოკალური თუ უცხოური დიდი კომპანიები და დიდი ხნის განმავლობაში ახდენენ თავიანთი ბიზნესის განვითარებას, მათთვის 10 წელი უკვე საკმაოდ ცოტა აღმოჩნდა. ამან რამდენიმე კომპანიას სერიოზული პრობლემა შეუქმნა კიდეც.
"ბიზესასოციაციის" სახელით მივმართეთ სახელმწიფო სტრუქტურებს. ძირითადად, ურთიერთობა საქართველოს პარლამენტთან მოგვიხდა. მათ გაითვალისწინეს ჩვენი ობიექტური მოთხოვნები და პირველსავე დღეს გვითხრეს, რომ ეს მოთხოვნა იყო ობიექტური და სამართლიანი.
- კონკრეტულად რაზეა საუბარი?
- სამოქალაქო კოდექსში შეტანილი ცვლილების თანახმად, ბიზნესს შესაძლებლობა მიეცა, საიჯარო ხელშეკრულება 10 წელზე მეტი ვადით დადოს, ბიზნესის განვითარების ხანგრძლივვადიანი გეგმებიც გაწეროს. ინიციატივა "ბიზნესასოციაციას" ეკუთვნის. კერძო სექტორის მოთხოვნით, სამოქალაქო კოდექსში ცვლილება შევიდა, რომლის მიხედვითაც: "ათ წელზე მეტი ვადით დადებული იჯარის ხელშეკრულების მოშლა. თუ იჯარის ხელშეკრულება იდება ათ წელზე მეტი ვადით, მაშინ ათი წლის გასვლის შემდეგ თითოეულ მხარეს შეუძლია მოშალოს საიჯარო ურთიერთობა ამ კოდექსის 561-ე მუხლით დადგენილ ვადაში, თუ აღნიშნული პირობა გათვალისწინებულია იჯარის ხელშეკრულებით". ხოლო იმავე კოდექსის ძველი რედაქციით: "ათ წელზე მეტი ვადით დადებული იჯარის ხელშეკრულების მოშლა თუ იჯარის ხელშეკრულება იდება ათ წელზე მეტი ვადით, მაშინ ამ ვადის გასვლის შემდეგ თითოეულ მხარეს შეუძლია, საიჯარო ურთიერთობა მოშალოს 561-ე მუხლით დადგენილ ვადაში". კოდექსის 561 მუხლით: "ქირავნობის ხელშეკრულების მოშლის ვადა შეადგენს სამ თვეს, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა საქმის გარემოებიდან ან მხარეთა შეთანხმებიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს".
_ აღნიშნული ცვლილება იმოქმედებს თუ არა ინვესტორებზე და იგრძნობენ თუ არა ისინი თავს უფრო დაცულად? გარდა ამისა, ცვლილება ხომ არ იქნება ქვეყანაში დამატებითი ინვესტიციების წინაპირობა?
- რა თქმა უნდა, ეს შემიძლია "ვისოლი ჯგუფისა" და სხვა კომპანიების მაგალითზე ვთქვა, რომლებიც უკვე საქართველოში ოპერირებენ. ამ ცვლილების შემდგომ "ვისოლმა" გრძელვადიანი საიჯარო ხელშეკრულებების უკვე 3 კონტრაქტი გააფორმა, რაც გულისხმობს იმას, რომ ის ობიექტები, რომელების აღებასაც არ ვაპირებდით, ავიღეთ. ეს კი, თავის მხრივ, ნიშნავს იმას, რომ ამ ობიექტებში საკმაოდ მსხვილ ინვესტიციებს ვდებთ. შესაბამისად, იქმნება ახალი სამუშაო ადგილები და ხდება ეკონომიკური განვითარება.
_ როდესაც ბიზნესიდან მოდის აღნიშნული ინიციატივა, ეს ხომ არ ნიშნავს იმას, რომ ბიზნესი საკმაოდ ფრთხილობს... ხელშეკრულების ცალმხრივად გაწყვეტის შემდეგ მას სასამართლო დავებისთვის ხარჯის გაწევა უწევს და ბიზნესი სწორედ ამ ხარჯის გაწევას ხომ არ ერიდება?
- არა, არანაირად. სასამართლო დავა, შესაძლოა, დღის წესრიგში დადგეს როგორც ერთი, ასევე 49 წლის შემდეგ, გაჩნია, როგორ ასრულებს ესა თუ ის მხარე საიჯარო ხელშეკრულების პირობებს. სამოქალაქო კოდექსში შეტანილი ცვლილება ემსახურება იმას, რომ ჩვენი ბიზნესი გახდეს სწრაფად განვითარებადი და დინამიკური ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში. ამ ჩანაწერით არც ერთ მხარეს არ გაუჩნდება სურვილი, სასამართლოში წავიდეს და რაიმე არკვიოს. საქმეც ისაა, რომ ხელშეკრულებას ვერც ერთი მხარე ვეღარ მოშლის და ვინც ინვესტიციას ეწევა, მას შანსი უჩნდება, მეტი ვადით აიღოს საიჯარო ობიექტი, თავისი ინვესტიციაც ამოიღოს და შემდგომ უკვე იმუშაოს მოგებაზე.
_ თქვენი ინიციატივა ხომ არ აუარესებს მეიჯარის ან მოიჯარის უფლებებს?
- რასაკვირველია, არა. თუ მე და თქვენ გავაფორმებთ 49-წლიან ხელშეკრულებას, ეს ჩვენი შეთანხმება იქნება და კანონი ჩვენს შეთანხმებას აღარ შეეწინააღმდეგება. ცოტა ხნის წინ მე და თქვენ რომ ვყოფილიყავით მზად 30-წლიანი ხელშეკრულების გაფორმებისთვის, არსებული კანონმდებლობა გვზღუდავდა. დღეს ეს შეზღუდვა მოხნილია.
მეიჯარეს ხშირად მეტი დაინტერესება აქვს, თავისი ქონება 30 ან მეტი ხნით გააქირაოს და ჰქონდეს მუდმივი შემოსავალი. თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ დღეს რომ ფასს იხდის, იმ ფასს გადაიხდის 30 წლის შემდეგაც. ხელშეკრულებაში ჩაიწერება, რომ ფასის გადახედვა ყოველ 5 წელიწადში მოხდება. ეს პრობლემა არაა და შეთანხმების საგანია. მთავარია, რომ აქამდე კანონი გზღუდავდა და 10 წელზე მეტი ხნით შენობის გაქირავება ან ქირაობა არ შეგეძლო.
- იჯარასან მიმართებაში ხომ არ არსებობს დამატებითი ხარვეზი ამ მიმართულებით, რის გამოსწორებასაც სულ მალე მოითხოვთ?
- არა, იჯარასთან დაკავშირებით ამ ეტაპზე არანაირი ხარვეზი არ არის, თუმცა სხვა კანონთან მიმართებაში, თუნდაც საგადასახადო კოდექსში, გარკვეული ცვლილებები საჭიროა.
"ჯი-ეიჩ-ენი", ესაუბრა მაია არაბიძე.
