უახლოესი 25 წლის განმავლობაში რუსეთის შესაძლოა რამდენიმე სახელმწიფოდ დაიშალოს იმ შემთხვევაში თუკი იგი თავის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ მოწყობას არ შეცვლის. ეს განცხადება პოლიტოლოგმა, აშშ-ს უსაფრთხოების ინსტიტუტის რუსული და აზიური პროგრამების დირექტორმა ნიკოლაი ზლობინმა გააკეთა.
"შიდა ნაციონალურ-ადმინისტრაციულ მოწყობაზე უარის თქმის გარეშე, რუსეთი უახლოეს ათწლეულში დაშლის რისკის ქვეშ დგას", _ განაცხადა ზლობინმა.
"სნობ.რუ"-ზე მიმდინარე დისკუსიის მსვლელობისას ექსპერტმა ყველას შეახსენა თუ რატომ დაიშალა საბჭოთა კავშირი და გამოთქვა ვარაუდი, რომ ანალოგიური ბედი ელის რუსეთის ფედერაციასაც. ამასთან ერთად ზლობინმა აღნიშნა, რომ ამჯერად უკვე დაშლის პროცესი შესაძლოა წინანდელზე კიდევ უფრო მტკივნეული იყოს, კერძოდ, მისივე თქმით არც სამოქალაქო ომია გამორიცხული.
"ყველას ახსოვს, რომ 1922 წლის 30 დეკემბერს შეიქმნა სსრკ - სახელმწიფო ფართობის მიხედვით მსოფლიოში ყველაზე დიდი. ეს იყო რუსეთის იმპერიის ტერიტორია, თუმცა ფინეთის გარეშე, პოლონეთის ნაწილისა და ზოდი სხვა ტერიტორიების გარეშე. მაგალითად ყარსის გარეშე, რომელიც დღეს თურქეთს ეკუთვნის. სამაგიეროდ - გალიციით, ზაკარპატიეთი, პრუსიის ნაწილით, ჩრდილოეთი ბუკოვინით, სამხრეთ სახალინით და კურილებით, რომლებიც მართალია არ შედიოდნენ ამ იმპერიაში მაგრამ სხვა და სხვა ეტაპებზე შევიდნენ სსრკ-ს შემადგენლობაში. 1922 წელს საბჭოთა კავშირი რუსეთის, უკრაინის, ბელორუსის და კავკასიის გაერთიანების წყალობით შეიქმნა.", _ აღნიშნავს ექსპერტი და დასძენს, რომ ახალი სახელმწიფოს ადმინისტრაციული სტრუქტურა უკიდურესად ჩახლართული იყო და დაფუძნებული იყო შიდა ნაციონალურ და ეთნიკურ საზღვრებზე.
სსრკ საკავშირო რესპუბლიკებისაგან შედგებოდა - სხვა და სხვა წლებში ოთხიდან თექვსმეტამდე, რომლებიც კონსტიტუციის მიხედვით სუვერენული სახელმწიფოები იყვნენ. რუსეთის შემადგენლობაში შედიოდნენ მხარეები, მხარეების შემადგენლობებში კი ავტონომიურ ოლქები. მხარეებისა და ოლქების შემადგენლობაში ასევე შედიოდნენ ნაციონალური ოლქები. ავტონომიური რესპუბლიკები და ოლქები კიდევ იყვნენ ხუთი რესპუბლიკის შემადგენლობაში - უკრაინის, საქართველოს, აზერბაიჯანის, უზბეკეთის და ტაჯიკეთის.
1991 წლის 26 დეკემბერს სსრკ-მ არსებობა შეწყვიტა. მისმა დაშლამ 15 დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნა გამოიწვია, ასევე გაჩნდნენ რიგი წარმონაქმნები, რომლებიც დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად მიიჩნევდნენ თავს.
"ამას გახსენებთ, არა მხოლოდ იმიტომ, რომ უკვე მორიგი წლისთავია ამ თარიღისა, არამედ იმიტომაც, რომ რუსეთის სახელმწიფო საბჭოს ბოლო სხდომაზე მოულოდნელად დადგა საკითხი ნაციონალური ურთიერთობების გამოცდილების შესახებ", _ აღნიშნავს ზლობინი.
მისივე თქმით, რუსული ტანდემის ორივე წევრმა ამასთან დაკავშირებით თავისი აზრი გამოთქვა.
"აქედანვე გიხდით ბოდიშს გრძელი ციტატებისთვის, მაგრამ ისინი მნიშვნელოვანია", _ აღნიშნა ექსპერტმა.
ვლადიმერ პუტინი: "საბჭოთა კავშირში ხომ არ არსებობდა პრობლემა ერთოვნებათაშორის ურთიერთობებში. საბჭოთა ხელისუფლებამ შეძლო და საერთო ეთნიკური და საერთო ნაციონალური მშვიდობა დაამყარა. არ არსებობდა ეს პრობლემები... რატომ? ამას რამდენიმე მიზეზი აქვს. პირველი არის ის, რომ საბჭოთა ხელისუფლებამ შეძლო და შექმნა ერთგვარი სუბსტანცია რომელიც საერთო ეთნიკურ და საერთო ნაციონალურ ურთიერთობებზე მაღლა იდგა. სამწუხაროდ, იგი იყო და იდეოლოგიურ ხასიათს ატარებდა. ეს სოციალისტური იდეა იყო. მოიგონეს კიდეც რაღაც ახალი ადამიანების შეკრება - საბჭოთა ხალხი. ჩვენ დღეს ასეთი რამ არ გვაქვს. ჩვენ ვამბობთ: რუსები, რუსი ერი და ეს ის არ არის. ჩვენ ვერ შევძელით იმის ექვივალენტის შექმნა, რომელიც საბჭოთა კავშირში იყო შექმნილი. ამავე დროს ვფიქრობ, რომ დიდი ძებნა და შორს წასვლა არ გვჭირდება. არის მხოლოდ ერთი რაც ადრეც არც თუ ისე ურიგოდ მუშაობდა, ეს - საერთო რუსული პატრიოტიზმია".
და შემდეგ: "ჩვენ ახლახანს მივიღეთ გადაწყვეტილება იმის შესახებ, რომ რეგისტრაცია ვთქვათ ისეთ ქალაქში როგორიცაა მოსკოვი ინტერნეტის საშუალებით არის შესაძლებელი. როგორც ჩანს ჩვენ ვიჩქარეთ ამ გადაწყვეტილების მიღება და ასეთი ლიბერალური ფორმით ადამიანებისათვის რეგისტრაციის უფლების მინიჭება. მეტიც, უნდა ავამაღლოთ პასუხისმგებლობა ადმინისტრაციული რეჟიმის დარღვევისათვის მათ შორის შესაძლოა სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობამდეც".
დიმიტრი მედვედევი: "ახლახანს ვლადიმერ ვლადიმერის ძემ გაიხსენა საბჭოთა კავშირი, რომელმაც მართლაც ნახა თავისი სქემა ეროვნებათაშორისი მშვიდობის დასამყარებლად. შესაძლებელია თუ არა იმის გამეორება რაც იყო საბჭოურ დროს? ჩვენ თქვენთან ერთად რეალური ადამიანები ვართ და გვესმის: არა, შეუძლებელია, იმიტომ რომ საბჭოთა კავშირი იყო სახელმწიფო, რომელიც იდეოლოგიაზე იყო აშენებული და ვთქვათ გულწრფელად იყო ძალიან ხისტი სახელმწიფო. რუსეთი - სხვანაირი ქვეყანაა სწორედ ამასთანაა დაკავშირებული ჩვენი შესაძლებლობები და პრობლემები".
ნიკოლაი ზლობინი შეგნებულად არ აკეთებს რა რუსეთის მთავარი პოლიტიკოსების მიერ გაკეთებული განცხადებების ანალიზს, ვინაიდან მიიჩნევს რომ მათი ნათქვამი თავად მეტყველებს თავის თავზე.
თუმცა, ნიკოლაი ზლობინი აცხადებს, რომ - უპირველეს ყოვლისა არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება ნაციონალური საკითხის გადაწყვეტისას წარმატებულად ჩაითვალოს საბჭოთა კავშირის მაგალითი.
"არ გავიხსენებ ადამიანთა გადასახლებებს, მეხუთე პუნქტს პასპორტში ან ეთნიკური გაერთიანებების ვალუნტარისტულ შერწყმებს. საკმარისია გვახსოვდეს, რომ საბჭოთა კავშირი სწორედ ნაციონალურ საზღვრებზე დაიშალა და აბსოლუტურად ყველა პოსტსაბჭოთა კონფლიქტს ნაციონალური და ეთნიკური ხასიათი აქვს. რა თქმა უნდა საბჭოთა კავშირში იყო ნაკლები ქუჩური ნაციონალიზმი, ვიდრე ახლა, ვინაიდან კონტროლის სისტემა მოსახლეობაზე იქ ფუნდამენტალურად ტოტალიტარული იყო. სამაგიეროდ ეს იყო ქვეყანა სადაც ნაციონალური ინტერესები მთლიანად ექვემდებარებოდა პოლიტიკურ ამოცანებს და არა პირიქით. შედეგად საბჭოთა კავშირი თავად დაიშალა ნაციონალურ სახელმწიფოებად", _ აცხადებს ზლობინი.
მეორე კი არის ის, რომ, აგრძელებს ექსპერტი - რევოლუციამდელი რუსეთი არ იყო წარმატებული მოდელი ნაციონალური ურთიერთობებისათვის. ეს იყო ერთ-ერთი მიზეზი მისი კრახისა.
მესამე არის ის, რომ არ შეიძლება მთლიანად უთხრა უარი სსრკს ნაციონალური სტრატეგიის პოზიტიური გამოცდილების არსებობაში. გამოვყოფდი ენობრივ, კულტურულ-საგანმანათლებლო და სამეცნიერო-ტექნიკურ პოლიტიკას, რომელშიც მართლაც იყო რაციონალიზმი და ჯანსაღი აზრი.
"მიმაჩნია, რომ ეს გახდა კიდეც ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი საფუძველი იმისა, რომ საბჭოთა კავშირი შედარებით მშვიდობიანად დაიშალა", - აცხადებს ზლობინი და დასძენს, რომ "მეოთხე არის ის, რომ რუსეთი დღემდე ინარჩუნებს რუსეთის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკის ნაციონალურ-ადმინისტრაციულ მოწყობას, რაც მისი განვითარების თანამედროვე ეტაპს არა თუ მხოლოდ არ შეესაბამება, არამედ, ჩემი აზრით, არის კიდეც მისი მომავალი დაშლის საფუძველი, როგორც ეს მოხდა მეფის რუსეთისა და სსრკ-ს შემთხვევაში".
მეხუთე - ექსპერტის აზრით არის ის, რომ ნაციონალური საკითხის გადაჭრისათვის რუსეთის შიდა ნაციონალურ გაყოფაზე სრული უარის თქმაა აუცილებელი.
მეექვსე - შიდამიგრაციული კანონმდებლობის გამკაცრებამ შესაძლოა ნაციონალური უთანხმოება გაარღმავოს.
მეშვიდე - შიდა ნაციონალურ-დაყოფაზე უარის თქმის გარეშე რუსეთს აქვს ყველა შანსი უახლოესი 25 წლის განმავლობაში დაიშალოს.
"დაშლას ეტაპობრივი ხასიათი ექნება და თავდაპირველად გამოხატული იქნება ფედერალური კონტროლის შესუსტებით ეთნიკურ ტერიტორიებზე, არმიის ნაციონალური სტრუქტურის ცვლილებით, ასევე ნაციონალური მოძრაობებისა და განწყობილებების ზრდით", _ აცხადებს ზლობინი.