„ახალგაზრდა ფინანსისტთა და ბიზნესმენთა ასოციაცია" აგრძელებს კომუნიკაციების სფეროს შესწავლას და იმ პრობლემური საკითხების გამოვლენას, რომელიც დარგის განვითარებაზე ნეგატიურად აისახება. კვლევის ამ ეტაპზე წარმოგიდგენთ პორტაბელობის სისტემის დანერგვის ირგვლივ განვითარებულ მოვლენებს და იმ უხეშ გადაცდომებს, რაც ამ პროცესს ახლდა და დღემდე ახლავს.
საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის ინიციატივით, მობილური კომუნიკაციების ბაზარზე კონკურენციის ხელშეწყობის მიზნით, 2011 წლის 15 თებერვლიდან, ნომრის პორტაბელურობის მომსახურება დაინერგა. ნორმის პორტაბელურობის დანერგვამდე, ოპერატორის შეცვლისას, აბონენტებს ნომრის შეცვლა უწევდათ, რაც კონკურენციის შემაფერხებელი ერთ-ერთი ბარიერი იყო.
პორტაბელობის სისტემის შემოღების მიზანი და მოტივი - კონკურენციის ხელშეწყობა, საკმაოდ სერიოზული საფუძველია და უდავოდ მისასალმებელი ფაქტია, მაგრამ „აფბას" მიერ შესწავლილი და გამოვლენილი ის ფაქტები, რომელიც პორტაბელობის სისტემის დანერგვას და ფუნქციონირებას უკავშირდება, ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს. მთავარი და მთავარი აქტორი, ამ შემთხვევაშიც კომუნიკაციების მარეგულირებელი კომისიაა.
როგორც აღინიშნა, კომუნიკაციების ბაზარზე კონკურენციის ხელშეწყობის მიზნით მარეგულირებელმა კომისიამ პორტაბელურობის მომსახურების დანერგვის ინიციატივა გამოიჩნა და 2010 წლის 30 ივლისს შესაბამისი კონკურსიც გამოაცხადა. კონკურსში მონაწილეობა მიიღო სამმა კომპანიამ - „კეთ ენდ კეთ მედია", „განთექი" და „მედიაპრო ჯორჯია".
კომისიამ გამარჯვებულად გამოავლინა „მედიაპრო ჯორჯია", ხოლო დანარჩენი 2 კომპანია დისკვალიფიცირებული იქნა. შეფასების მთავარი კრიტერიუმები მონაცემთა ცენტრალური ბაზის დანერგვის და ადმინისტრირების გამოცდილება და სატარიფო პირობები იყო. „კეთ ენდ კეთ მედია" ხსენებული გამოცდილების დამადასტურებელი დოკუმენტის არქონის გამო იქნა მოხსნილი, ხოლო კომპანია „განთექი", რომელიც კომუნიკაციების სფეროში საქმიანობის 24 წელიწადს ითვლის და აქვს მონაცემთა ცენტრალური ბაზის დანერგვის და ადმინისტრირების გამოცდილება თურქეთის რესპუბლიკაში და ასევე მას ზურგს უმაგრებდა (შესაბამისი წერილიც არსებობს) ბევრი ქვეყნის მასშტაბით მონაცემთა ბაზების დანერგვის და ადმინისტრირების გამოცდილების მქონე კომპანია „ტელეკორდია ტექნოლოჯი", დისკვალიფიცირებული იქნა საკონკურსო საბჭოს მეორე სხდომიდან, მიზეზად კი კომპანიის მიერ შემოთავაზებული სატარიფო პირობები დასახელდა. ყველაზე დიდი კითხვის ნიშანი კომუნიკაციების კომისიის ამ საკითხთან მიმართებაში სწორედ აქ ისმის.
საქმე ის არის, რომ კომპანია „განთექი" პორტირების გადასახადს აწესებდა პორტირებული ნომრების რაოდენობის მიხედვით, მაშინ, როცა „მედიაპრო ჯორჯია" პორტირების გადასახადს კომპანიებს ახდევინებს ყველა არსებული ნომერზე მიუხედავად იმისა, პორტირდება თუ არა ნომრის მფლობელი აბონენტი. კომპანია „განთექის" მიერ შემოთავაზებული იყო შემდეგი ტარიფები: 85 000 პორტირებულ ნომრამდე განხორციელებულ პორტირებაზე 660 000 ევრო წელიწადში; 85 000-დან 150 000-მდე პორტირებულ ნომერზე, თითოეულ პორტირებულ ნომერზე დამატებით 4 ევრო წელიწადში და 150 000 პორტირებული ნომრის ზემოთ, ყოველ პორტირებულ ნომერზე დამატებით 2 ევრო წელიწადში. „მედიაპრო ჯორჯია" კი, როგორც აღინიშნა, ყველა არსებულ ნომერზე ახდევინებდა გადასახადს 0.38 ევროცენტის ოდენობით.
საქმე ის არის, რომ „განთექის" პირობების მიხედვით 150 000-მდე ნომრის პორტირების შემთხვევაშიც კი, ყველა ან ნომრის პორტირების გადასახადი ვერ იქნებოდა 900 000 ევროზე (დაახლოებით 1.9 მილიონი ლარი) მეტი, „მედიაპრო ჯორჯია" კი, რომელიც ტენდერის გამარჯვებულია ყველა არსებული ნომრის მიხედვით კომპანიებს ახდევინებს 0.38 ევროს თითოეულ ნომერზე, ოფიციალური სტატისტიკით 2012 წლის I კვარტლის მდგომარეობით საქართველოში 4 487 877 მობილური ქსელის და 1 364 047 ფიქსირებული ქსელის აბონენტია, ჯამში 5 851 924 აბონენტი, შესაბამისად გამოდის, რომ „მედიაპრო ჯორჯია" წელიწადში იღებს დაახლოებით 5 მილიონ ლარს. განსხვავება ამ ორი კომპანიის მომსახურებაში კიდევ უფრო საგანგაშოა, თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ ბოლო მონაცემებით განხორციელებული პორტირებების რიცხვმა დაახლოებით 110 ათასი შეადგინა, რაც ნიშნავს იმას, რომ კომპანია „განთექის" გამარჯვების შემთხვევაში მობილური ოპერატორების მიერ გადახდილი თანხა იქნებოდა მაქსიმუმ 660 ათასი ევრო, ანუ 1.4 მილიონი ლარი. გამოდის, რომ „მედიაპრო ჯორჯია" კომპანიებს ახდევინებს იმაზე დაახლოებით 4-ჯერ მეტ თანხას, ვიდრე მისი კონკურენტი კომპანია - „განთექი" ითხოვდა.
საინტერესოა ვინ დგას „მედიაპრო ჯორჯიას" უკან და რა გახდა მისი ტენდერში გამარჯვების მიზეზი. კომპანიის უკან მოიაზრებიან კომუნიკაციის მარეგულირებელი კომისიის თავმჯდომარე ირაკლი ჩიქოვანი და პარლამენტარი და ნაციონალური მოძრაობის ერთ-ერთი მთავარი სახე გივი თარგამაძე, თუმცა რეესტრის მონაცემებით „მედიაპრო ჯორჯიას" 100%-იანი წილის მფლობელია ლიტვური კომპანია „მედიაფონი". აღსანიშნავია, რომ 2010 წლამდე კომპანიის 100%-ს ფლობდა ასევე ლიტვური კომპანია „ქოთლენდი", რომლის საქმიანობის სფეროს სატელევიზიო ინტერაქქტიული თამაშების ორგანიზებაა. ეს სწორედ ის კომპანიაა, რომელიც თვეების განმავლობაში ატყუებდა ქართველ მაყურებელს და ატარებდა სატელევიზიო კონკურსებს, რომელშიც მაყურებელს ერთ ზარში 2 ლარს ახდევინებდა. იმ პერიოდში საქართველოში დაფიქსირდა ბევრი შემთხვევა, როდესაც აბონენტებს უსამართლოდ ჩამოაჭრეს თანხები. უკმაყოფილო მაყურებლების რიცხვის ზრდის გამო, ტელეკომპანია „იმედმა" გაწყვიტა კონტრაქტი და უარი თქვა ამ კომპანიასთან თანამშრომლობაზე.
წარმოდგენილი ფაქტები ნათლად მეტყველებს „მედიაპრო ჯორჯიას" რეპუტაციაზე და მის გამოცდილებაზე. კომუნიკაციების კომისიამ კი ხელი შეუწყო ტენდერში მის გამარჯვებას და კომუნიკაციების სფეროში რამდენიმე ათწლეულის გამოცდილების მქონე კომპანიები კონკურსს ჩამოაშორა. შედეგად, დღეს პორტაბელობის მომსახურებას ახორციელებს კომპანია, რომელსაც ყავს 3 თანამშრომელი, არ აქვს და ვერც შეიძლება ჰქონდეს მაღალი დანახარჯები და ამის ფონზე წელიწადში მობილური და ფიქსირებული კავშირის კომპანიებისგან იღებს 5 მილიონი ლარის შემოსავალს.
ეჭვს იწვევს ტენდერის ჩატარების კანონმდებლობასთან შესაბამისობა. საუბარია ტენდერის ჩატარებისა და ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონში შესაბამისი ცვლილებების განხორციელების ვადების აცდენაზე. კომუნიკაციების კომისიამ პორტაბელურობის ტენდერი ჩაატარა 2010 წლის აგვისტოში და მხოლოდ 2011 წლის აპრილში მოხდა კანონში ცვლილება, რომლის მიხედვითაც უნდა მომხდარიყო პორტაბელურობის მექანიზმის ჩამოყალიბება.
მნიშვნელოვანია ის საკითხიც, რომ მონაცემთა ბაზა ამჟამად, სავარაუდოდ, განთავსებულია ასევე ლიტვაში და ყველა ინფორმაცია განხორციელებული ზარების შესახებ სხვა ქვეყანაში იყრის თავს. ვის ხელში ხვდება ეს ინფორმაცია, ვინ და როგორ იყენებს ამ მონაცემებს და ვის საწინააღმდეგოდ შეიძლება იქნას გამოყენებული იგი, ჩვენი აზრით, ქართული სამართალდამცავი ორგანოების ძიების საკითხი უნდა გახდეს.