დღეს, 24 მარტი ტუბერკულოზის საერთაშორისო დღეა. აღსანიშნავია, რომ 2005-დან 2010 წლამდე ჯანმრთელობის დაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ ევროპის რეგიონში დაფიქსირდა ტუბერკულოზის რეგისტრირებულ შემთხვევათა 15.2%-ით კლება. ამავდროულად, საგრძნობლად დაიკლო წარმატებული მკურნალობის მაჩვენებელმა და ამჟამად დრამატულად დაბალია: 68.7% ახალ და 47.6% წარსულში ნამკურნალებ შემთხვევებში, რის ძირითად მიზეზსაც წარმოადგენს მულტირეზისტენტული ტუბერკულოზი (13.7% და 48.7% შესაბამისად). ასევე, ჯანმოს ანგარიში დამატებით წარმოადგენს „ბერლინის დეკლარაციის" (Berlin Declaration on Tuberculosis and Consolidated Action Plan to Prevent and Combat M/XDR-TB) შესრულების მონიტორინგის გეგმას.
„ჩვენს რეგიონში არის წარმატებული მკურნალობის ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი და მულტირეზისტენტული ტუბერკულოზის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი. ტუბერკულოზმა მოიცვა ჩვენი რეგიონის ყველა ქვეყანა, განსაკუთრებით 18 ტუბერკულოზის მაღალი მაღალი ტვირთის სახელმწიფო ევროპის აღმოსავლეთ რეგიონში. ეს საკითხები მოითხოვს სასწრაფო ფოკუსირებას, მეტი ყურადღება უნდა გამახვილდეს დროულ დიაგნოსტიკასა და დაავადების ყველა ფორმის ადექვატურ მკურნალობაზე, განსაკუთრებით მოწყვლად პოპულაციაში"- განაცხადა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ევროპის რეგიონის დირექტორმა სუზანა ჯაკობმა.
ანგარიში აჩვენებს, რომ ტუბერკულოზი გავრცელება ბავშვებში წარმოადგენს ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის განსაკუთრებული ზრუნვის საკითხს. გასულ წელს რეგიონში დაფიქსირდა ტუბერკულოზის დაახლოებით 10 000 შემთხვევა 15 წლის ქვემოთ ასაკის ბავშვებში, რაც რეგიონში ტუბერკულოზის ყველა შემთხვევის დაახლოებით 5% შეადგენს. 10 ქვეყანაში ამ შემთხვევათა ნახევარს 5 წლის ასაკის ქვემოთ ბავშვები შეადგენდა.
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ შეიმუშავა მულტირეზისტენტულ და ექსტენსიურად რეზისტენტულ ტუბერკულოზთან ბრძოლისა და პრევენციის სპეციალური პროექტი. პარტნიორებთან აქტიური კონსულტაციების შედეგად 5 წლიანი კონსოლიდირებული სამოქმედო გეგმა იქნა მიღებული და მიწოდებული 53-ვე ქვეყნისათვის რეგიონში. გეგმა ითვალისწინებს რეგიონში 2015 წლისათვის მულტირეზისტენტული ტუბერკულოზის გავრცელების შეჩერებას, პრევენციის, დიაგნოსტიკის და მკურნალობის უნივერსალური ხელმისაწვდომობის მიღწევის გზით. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ევროპის რეგიონში არსებულ პროგრამებსა და კონსოლიდირებულ სამოქმედო გეგმაზე უფრო დეტალური ინფორმაციის მისაღებად ეწვიეთ ვებგვერდს: http://www.euro.who.int/en/what-we-do/health-topics/communicable-diseases/tuberculosis
საქართველომ 2006 წლის ნოემბერში დაიწყო მულტირეზისტენტული ტუბერკულოზის პილოტური პროექტი, ხოლო 2008 წლის მარტიდან გლობალური ფონდის ხელშეწყობით, აღნიშნულმა პროექტმა მოიცვა მთელი ქვეყანა. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ განახორციელა აღნიშნული პროექტის ტექნიკური დახმარება „მწვანე შუქის კომიტეტის" ხელშეწყობით.
აქტიური პოლიტიკური დახმარების პირობებში, მაღალკვალიფიციური და საქმეზე ორიენტირებული კადრების დახმარებით და ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის მხარდაჭერით, საქართველომ შეძლო მულტირეზისტენტული ტუბერკულოზის პროექტის პროგრამაში სრული ინტეგრაცია. ორი წლის განმავლობაში წარმატებულმა პროექტმა მთლიანად მოიცვა ქვეყანა და საქართველომ მიაღწია რეზისტენტული ტუბერკულოზის დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის უნივერსალურ ხელმისაწვდომობას.
ჯანმოს ევროპის რეგიონალურმა ოფისმა, სხვა პარტნიორებთან ერთად ტრეინინგების კურსი ჩაუტარა ჯანდაცვის მუშაკებს რეზისტენტული ტუბერკულოზის მენეჯმენტთან დაკავშირებით და გაუწია ტექნიკური დახმარება ქვეყანაში განხორციელებული ვიზიტების დროს. განახლებულ იქნა რეგულარული და მულტირეზისტენტული ტუბერკულოზის გაიდლაინები და ოპერაციული პროცედურები, გაიხსნა რეგიონალური ტრეინინგ-ცენტრი. ტუბერკულოზის ეროვნულმა პროგრამამ ითამაშა გადამწყვეტი როლი კვალიფიციური კადრების მომზადებასა და გადაწყვეტილელების მიღების ყველა ეტაპზე მათ მონაწილეობაში. კარგად დაგეგმილმა ადვოკაციის აქტივობებმა და ქვეყნის პირველი ლედის ჩართულობამ ტუბერკულოზის კონტროლის სფეროში განაპირობა ჯანდაცვის სამინისტროს მიერ ქვეყანაში ტუბერკულოზის საკითხების პრიორიტეტულად დასახვა. საქართველოს მთავრობამ სრულად დააფინანსა ტუბერკულოზისა და ფილტვის დაავადებათა ეროვნული ცენტრის შენობის აგება, სადაც დანერგილია სამაგალითო ინფექციის კონტროლის ღონისძიებები. შეიქმნა ხელმისაწვდომობაზე გათვლილი პროგრამა, რათა გათვალისწინებული ყოფილიყო საზოგადოების გარკვეული ნაწილის ინტერესები.
სუპრანაციონალური ტექნიკური ლაბორატორიის, ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის და ემორის უნივერსიტეტის ტექნიკური მხარდაჭერის შედეგად საქართველო არის პირველი რეგიონში რეზისტენტული ტუბერკულოზის მაღალი მაჩვენებლების მქონე ქვეყნებს შორის, რომელმაც სრული მასშტაბით დანერგა MDR-TB ის მოლეკულური დიაგნოზირება. 2008 წლის მარტიდან 2012 წლის თებერვლამდე 2420 DR-TB პაციენტი, მათ შორის პატიმრები, იქნა ჩართული მაღალი ხარისხის მქონე II რიგის ანტიტუბერკულოზური წამლებით მკურნალობაში. 2012 წლის თებერვლის მონაცემებით, ამჟამად მკურნალობას გადის 763 DR-TB პაციენტი.
შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ და სასჯელაღსრულების, პრობაციისა და იურიდიული დახმარების საკითხთა სამინისტრომ ტუბერკულოზის სახელმწიფო პროგრამის აქტიური მონაწილეობით, მიაღწია ტუბერკულოზის შემთხვევათა დროული გამოვლენის გაუმჯობესებას, გათავისუფლებული პატიმრის მიდევნების სისტემის, აივ/ტბ კოინფექციის მართვის, ინფექციის კონტროლის ზომების დანერგვის გაძლიერებას სასჯელაღსრულების ადგილებში. ასევე, დაიგეგმა და მშენებლობის ფაზაშია პენიტენციური სისტემის ახალი ტუბსაავადმყოფო.
ტუბერკულოზის დროული გამოვლენის და უშუალო მეთვალყურებით მკურნალობის (DOT) ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესების მიზნით, 2005 წლის დეკემბრიდან ტუბერკულოზის სახელმწიფო პროგრამამ აქტიურად დაიწყო ჯანდაცვის პირველადი რგოლის ჩართვა მოსახლეობისათვის ტუბერკულოზის სერვისების მიწოდებაში, რისთვისაც ჩატარდა ჯანდაცვის პირველადი რგოლის მუშაკთა ტრენინგების ციკლი ქვეყნის მასშტაბით. საქართველოს ტუბსაწინააღმდეგო პროგრამას გააჩნია საერთაშორისო რეპუტაცია ტუბერკულოზის სფეროში მომსახურების მაღალი ხარისხის გამო და გეგმაზომიერად აგრძელებს მუშაობას, როგორც ჯანდაცვის მიმდინარე რეფორმის შემადგენელი ნაწილი. პროგრამის მიზანია, საერთაშორისო ექსპერტიზის გაძლიერება, პაციენტზე ორიეტირებული მიდგომისა და მაღალი ხარისხის TB მომსახურების მიწოდების მნიშვნელობის ხაზგასმა, რათა ინტეგრაციის პროცესი წარიმართოს ჯანმოს სტანდარტების შესაბამისად, ტუბერკულოზისა და ტბ/აივ კონტროლისათვის ჯანდაცვის სამინისტრო მომავალშიც გაითვალისწინებს ამ დაავადებების მართვისათვის არსებულ შესაბამის სტრატეგიულ გეგმებს, სიკვდილობის შემცირებისა და მკურნალობის გამოსავლების გაუმჯობესების მიზნით. სახელდობრ, 2016 წლისათვის სავარაუდოა, 2005 წელთან შედარებით ტუბერკულოზის პრევალენტობის შემცირება 25 % -ით. მთავრობა გეგმავს, მიაღწიოს ამ მიზანს დროული გამოვლენისა და ჯანდაცვის დაწესებულებებსა და პენიტენციურ სისტემაში ინფექციური დაავადებების კონტროლის ადექვატური ზომების დანერგვის გზით.
