მინდა კიდევ ერთხელ პროფესიულ დონეზე ავხსნა რას აკეთებს ოცნება და როგორ გვატყუებს ინსპექტორის სამსახურთან დაკავშირებით, წერს სოციალურ ქსელში პარტია "საქართველოსთვის" ლიდერი ნათია მეზვრიშვილი.
მისი განმარტებით, ოცნება აუქმებს მართლმსაჯულების სისტემაში უკანასკნელ დამოუკიდებელ უწყებას, რომელიც გადაწყვეტილებებს იღებს არა პარტიის კარნახით, არამედ კანონის შესაბამისად.
"სამსახური იძიებს მოხელეთა და სამართალდამცავთა მხრიდან ჩადენილ ძალადობას, წამებას, არაადამიანურ და ღირსების შემლახავ მოპყრობას. შესაბამისად, სამსახურის გაუქმებით მოქალაქეები მოხელეთა და სამართალდამცავთა ძალადობისგან სრულიად დაუცველები ხდებიან. აღარ იარსებებს უწყება, რომელიც მაგალითად პოლიციის მხრიდან ძალადობას ობიექტურად გამოიძიებს. ეს რა თქმა უნდა გამოიწვევს დაუსჯელობის და კანონის დარღვევის წახალისებას.
• ოცნება მალულად დაწერილი კანონით, დაჩქარებული წესით აუქმებს არჩევით ვადიან თანამდებობას, რომელსაც იმუნიტეტი იცავს, მისი ვადის გასვლამდე - იმუნიტეტიან, ვადიან, არჩეულ თანამდებობებზე შეტევა, ავტორიტარულ სისტემებს ახასიათებთ.
კანონპროექტის მიზანია არა სამსახურის გაძლიერება (როგორც ოცნება ამბობს), არამედ მისი დამორჩილება. კიდევ უფრო დიდი ფარსია ოცნების მხრიდან არგუმენტად არასამთავრობო სექტორის და საერთაშორისო პარტნიორების რეკომენდაციებზე აპელირება.
ინსპექტორის სამსახურის გაუქმების რეალური მიზეზები ნათლად იკითხება ამ სამსახურის 2020 წლის ანგარიშსა (გვ. 160-164, 166, 187-188, 190-193, 196-197) და სამსახურის მიერ პარლამენტში წარდგენილ კანონპროექტებში, რომელთა თანახმად:
• ინსპექტორის სამსახური კრებდა კონკრეტული მოხელეების მიერ დანაშაულის ჩადენის დამადასტურებელ მტკიცებულებებს და პროკურატურა ამ მოხელეებს არ აძლევდა სისხლის სამართლის პასუხისგებაში. ინსპექტორის სამსახური მიმართავდა პროკურატურას დევნის დაწყების წინადადებით და პროკურატურა არ იწყებდა დევნას.
• ინსპექტორის სამსახურს სახელმწიფო დაწესებულებები, განსაკუთრებით კი შინაგან საქმეთა სამინისტრო არ აძლევდა შესაძლო დანაშაულის ამსახველ ვიდეო მასალას (კამერების ჩანაწერებს) ხან ხარვეზის, ხან არარსებობის მიზეზით. კარგად მოგეხსენებათ, რომ აღნიშნული აღძრავს საფუძვლიან ეჭვებს მტკიცებულებების განადგურებაზე.
• ინსპექტორის სამსახურს არ აქვს დამოუკიდებლად, პროკურორის ნებართვის გარეშე, მნიშვნელოვანი საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარების უფლება, რაც აფერხებს ეფექტიან გამოძიებას და ამ უფლების მოსაპოვებლად პარლამენტში თაროზე დევს ინსპექტორის სამსახურის მიერ ინიცირებული კანონპროექტი.
• ინსპექტორის სამსახურს არ აქვს პენიტენციურ დაწესებულებაში დამოუკიდებლად, წინასწარი ნებართვის გარეშე, შესვლის უფლება. ანუ იმ დაწესებულებაში, რომლის თანამშრომელთა მხრიდან ჩადენილ წამებას, არაადამიანურ და დამამცირებელ მოპყრობასაც იძიებს. ამ უფლების მოსაპოვებლად პარლამენტში თაროზე დევს ინსპექტორის სამსახურის მიერ ინიცირებული კანონპროექტი.
• მოქმედი კანონმდებლობა სათანადოდ ვერ უზრუნველყოფს სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურისთვის მისი ქვემდებარე სისხლის სამართლის საქმის დროულად გადაცემას, რაც კრიტიკულად მნიშვნელოვანია სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენლის ან მოხელის მიერ ჩადენილი დანაშაულის დამოუკიდებელი და ეფექტიანი გამოძიებისთვის. ამ უფლების მოსაპოვებლად პარლამენტში თაროზე დევს ინსპექტორის სამსახურის მიერ ინიცირებული კანონპროექტი.
ეს მხოლოდ მცირედი ჩამონათვალია იმ მიზეზების, რის გამოც ხელისუფლებას არ აწყობდა სამსახურის ანგარიშის განხილვა პარლამენტში, არ აწყობდა საერთოდ მისი არსებობა და ახლა დაჩქარებული წესით აუქმებს მას.
ასეთი დამოუკიდებელი სამსახურები, რომლებიც ხელისუფლების ძალადობის რეალური შემაკავებელია, ხელისუფლების მხრიდან მტრად აღიქმება.
ოცნებამ ომი ინსპექტორის სამსახურს ჯერ კიდევ მაშინ გამოუცხადა, როცა არასრულწლოვან ლუკა სირაძის მიმართ ძალადობისთვის სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენელი დააკავა.
შესაბამისად, ტყუილია ოცნების მხრიდან საუბრები იმაზე, რომ ინსტიტუტს აძლიერებენ. მიზანი რომ გაძლიერება იყოს:
• ოცნების კანონპროექტი აუცილებლად უპასუხებდა სამსახურის ზემოაღნიშნულ გამოწვევებს.
• პარლამენტი აუცილებლად დაინტერესდებოდა ინსპექტორის სამსახურის ანგარიშის მოსმენით.
• პარლამენტი, პირველ რიგში, განიხილავდა ინსპექტორის სამსახურის მიერ წარდგენილ კანონპროექტებს, რომელთა მიზანი სწორედ სამსახურის გაძლიერებაა.
• ოცნება კანონპროექტს არ დამალავდა საგულდაგულოდ და მთელი სამთავრობო მედიის მთავარ საზრუნავად არ აქცევდა იმის ძიებას „როგორ გამოვიდა კანონპროექტი ბიუროდან“.
• მთავრობის მიერ საგამოძიებო და საპროკურორო ფუნქციების გამიჯვნის შესახებ ინიცირებულ კანონპროექტში, რომელიც საგამოძიებო სისტემის რეფორმის იმიტაციაა, ერთ წინადადებას მაინც ჩაწერდა ინსპექტორის სამსახურის გასაძლიერებლად.
• ინტერესთა კონფლიქტზე საუბარს, ინსპექტორის სამსახურიდან კი არა, პროკურატურიდან დაიწყებდა, რომლის ხელშიც კონცენტრირებული განუსაზღვრელი ძალაუფლება ასუსტებს ინსპექტორის სამსახურსაც და სხვა საგამოძიებო უწყებებსაც.
• გაითვალისწინებდა საერთაშორისო და არასამთავრობო ორგანიზაციების მოქმედ რეკომენდაციებს და სახელმწიფოს წინააღმდეგ საკუთარი დანაშაულის შესანიღბად არ ჩაებღაუჭებოდა, რეკომენდაციას, რომელიც აქტუალური აღარ არის.
თუ კიდევ რამე კითხვები დარჩა, რატომ აუქმებს ხელისუფლება ინსპექტორის სამსახურს, მზად ვარ ... ხვალ ორად გაყოფილ სამსახურებს, ალბათ, ყველა უფლებას მისცემენ, ისევ მოჩვენებითად, შესანიღბად, და როცა ამას გააკეთებენ, უნდა გვახსოვდეს, რომ სამსახური უკვე სრულად არის დაქვემდებარებული პარტიაზე", წერს ნათია მეზვრიშვილი.
