ოპოზიციას და ხელისუფლებას შეთანხმება შედგა. დოკუმენტს უკვე საკმაოდ ბევრი ხელმომწერი ჰყავს. „ნაციონალურ მოძრაობას“ ხელმოწერისკენ მოუწოდებს სააკაშვილიც, თუმცა, გარკევული პირობებით. მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ ენმ-ის პოზიცია ცნობილი არაა, პოლიტიკური კრიზისი უკვე მოგვარებულად შეფასდა. საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან ამასთან დაკავშირებით მისალოცი განცხადებებიც გაკეთდა. რას ნიშნავს ეს ხელმოწერები თუ ნახევრად ხელმოწერა ქართული პოლიტიკისთვის და რეალურად არის თუ არა კრიზისის დასასრული, ამ საკითხებთან დაკავშირებით “ჯი-ეიჩ-ენ“-ი პოლიტიკის ანალიტიკოს, დავით ზურაბიშვილს ესაუბრა.

დავით ზურაბიშვილი: მე საერთოდ ყველაფერს ვაფასებ იქიდან, თუ ჩემი აზრით, ქვეყნისთვის როგორ სჯობს. ანუ, ჩემი შეფასების კრიტერიუმი მხოლოდ ეს არის და მე არა ვარ ამ შემთხვევაში დაინტერესებული, რომ რომელიმე პოლიტიკურმა ძალამ აიღოს ხელში ყველაფერი და პროცესები ისე წარიმართოს, როგორც მას უნდა. აქედან გამომდინარე, ვფიქრობ, რომ ხელმოწერა ქვეყნისთვის სასარგებლო და ძალიან კარგი გადაწყვეტილებაა. მე ვგულშემატკივრობ პლურალიზმს, მრავალპარტიულობას, კოალიციურობას და ვფიქრობ, რომ ჩვენი ქვეყნის მთავარი პრობლემაა რომელიმე ერთი კონკრეტული ბელადის, ან მასთან ასოცირებული პოლიტიკური ძალის ხელში არ აღმოჩნდეს ძალაუფლება, რაც ახლაც გვაქვს. ქვეყანაში ამის საპრევენციო სისტემაა შესაქმნელი.

- აქამდე ოპოზიცია აპელირებდა ერთიანობის ფაქტორზე. ახლა ეს ერთიანობა დაირღვა და ხელმოწერით მიღებული შედეგი უფრო მეტია, ვიდრე ოპოზიციის ერთიანობა?

- მართალია, ოპოზიცია აღარ არის ისეთი ერთიანი, როგორც ხელმოწერამდე, მაგრამ მე ამაში ცუდს ვერაფერს ვხედავ და საერთოდ მგონია, რომ ეს ე.წ. ოპოზიციური ერთიანობა, რომელსაც, ერთი მხრივ, თუ რაიმე დადებითი ჰქონდა, იყო ის, რომ ბოიკოტში ერთიანობამ შეაშფოთა დასავლეთი, მაგრამ რომ არა ხელისუფლების შეცდომები, ეს ოპოზიცია მიექანებოდა მარგინალიზაციისკენ. ანუ, ვიდრე ნიკა მელიას დაიჭერდნენ, დასავლეთის კრიტიკა პრაქტიკულად იყო მხოლოდ ოპოზიციის მისამართით და ხელისუფლებას ნაკლებად საყვედურობდნენ.

მინდა, ძალიან მკაფიოდ ვთქვა, რომ ეს შედეგი არანაირად არ მოუტანია ბოიკოტს.

ახლა კი მიდის რაღაცნაირად უკანა რიცხვით „გაპრავება“, რაც საერთოდ ქართული პოლიტიკის უბედურებაა, ანუ წარსულის გადაწერა, როდესაც რეალურად რაც იყო, იმას კი არ ამბობენ, არამედ თვითონ როგორც აწყობთ, იმის შემოთავაზება უნდათ, როგორც წარსული რეალობის. ოპოზიცია ახლა ცდილობს, ბოიკოტში ყოფნა გაამართლონ იმით, რომ, თითქოს, ამ ბოიკოტმა მოიტანა შედეგი და მე მინდა, ძალიან მკაფიოდ ვთქვა, რომ ეს შედეგი არანაირად არ მოუტანია ბოიკოტს. იგივე დასავლეთი ამ ბოიკოტის მიმართ პირველივე დღიდან კატეგორიულად უარყოფითად იყო განწყობილი. ეს შედეგი მოიტანა, ერთი მხრივ, დასავლეთის აქტიურმა ჩარევამ იმიტომ, რომ დაიანახა და ძალიან შეშფოთდა, რომ ოპოზიცია მარგინალიზაციისკენ მიდიოდა და მეორე მხრივ, ხელისუფლების უმძიმესმა შეცდომებმა, როდესაც ნიკა მელიას დაჭერით ცხადყვეს, რომ პოლიტიკურ ანგარიშსწორებაზე გადავიდნენ, ისარგებლეს რა იმით, რომ ოპოზიციის ბოიკოტი დასავლეთის მხარდაჭერით არ სარგებლობდა და ეს ხელისუფლებამ გაიგო, როგორც მწვანე შუქრი რეპრესიებისკენ. აი, ამან დასავლეთი ძალიან შეაშფოთა და სერიოზული ჩარევა მოხდა, რაც თავისთავად ძალიან კარგი იყო. ამიტომ ახლა ოპოზიციის ეს ერთობა თუ დაირღვევა, სადაც უნდოდათ თუ არ უნდოდათ, მთავარი იყო სააკაშვილი, ეს ქვეყნისთვის მხოლოდ კარგი იქნება.

- ამის პარალელურად გიგი უგულავამ დაიწყო უკვე საუბარი თბილისის მერობის საერთო კანდიდატზე. ამ ვითარებაში ეს რამდენად რეალისტური შეიძლება იყოს და, თუ დავუშვებთ, რომ განხორციელებადია, ვისთვის რა შედეგის მომტანი იქნება?

- საერთო კანდიდატი თუ ენმ-ის კანდიდატი იქნება, ეს იგივე მდინარეში შესვლას ნიშნავს, რაც ბოიკოტის კამპანია იყო. პირს არა აქვს მნიშვნელობა, ეს მელია იქნება თუ სხვა ვინმე, რადგან ნაცმოძრაობის კანდიდატი ყველა ვარიანტში სააკაშვილის ავატარი იქნება.

- ნაციონალებს ეს რომ აწყობთ, გასაგებია, მაგრამ ოპოზიცია რატომ მიჰყვება და ჩაჰყვება ხოლმე. თქვენ ამას რითი ხსნით?

- ამას საერთოდ ვერანაირად ვერ ვხსნი. როგორც ჩანს, ბევრისთვის, როდესაც თავს ძლიერად ვერ გრძნობენ, გადამწყვეტი ხდება შიში, არ მოსწყდნენ მეინსტრიმულ ნაკადს და არ აღმოჩნდნენ მარტო. მარტო დარჩენის ფაქტორია, მგონი. ანუ, არა აქვთ თავისი თავის იმედი, რომ დამოუკიდებლად შეძლებენ, იყვნენ მოვლენათა ეპიცენტრში და ეპიცენტრში ყოფნის სურვილი იმდენად ძლიერია, რომ ამის გამო ძალიან ბევრ რამეზე მიდიან და ზოგჯერ არც აკვირდებიან, გარეთ ეს როგორ გამოიყურებ და ამით თავს კიდევ უფრო ისუსტებენ. ამას მე ბევრჯერ შევსწრებივარ და სამწუხაროდ, ეს არის ჩვენი პოლიტიკის ერთ-ერთი მინუსი. სხვა მხრივ ამას რაიმე რაციონალური ახსნა არა აქვს, არავის არ აწყობდა ბოიკოტის კამპანია, გარდა ნაცმოძრაობისა და რატომ გამოიდეს თავი, მართალი გითხრათ, ძნელი სათქმელია. ალბათ, ვიღაცას ამბიციებმა გადასძლიეს, რომ ამით უფრო მეტ წონას შეიძენდნენ. ვინც პარლამენტში ვერ მოხვდა, გასაგებია, რომ პრაგმატულად აწყობდათ, რადგან ამ შემთხვევაში მეინსტრიმში ხვდებოდნენ.

- ნაციონალების პასუხი ამ დოკუმენტზე, მოაწერენ თუ არა ხელს, ისევ გაუგებარია, მიუხედვად იმისა, რომ მელიას გათავისუფლება ამაზეა დამოკიდებული, სხვა ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ. რას ნიშნავს ეს პოზიცია და როგორ შეიძლება განვითარდეს?

- ნაციონალურ მოძრაობას ამ კონკრეტულ საკითხთან დაკავშირებით ძალიან ცინიკური დამოკიდებულება გამოუვიდათ - მოდით, მელია გაათავისუფლონ სხვებმა, ჩვენ ისინი გავლანძღოთ და მერე ვიფიქროთ, რა ვქნათ. მე მგონია, რომ ნაცმოძრაობას ძალიან მძიმედ აზის სააკაშვილის და მისი პიროვნული დამოკიდებულებების ფაქტორი. გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მისი როლი ძალიან ნეგატიურია ხოლმე. მას ურჩევნია, რაც დიდხანს იქნება პოლარიზაცია, მისი ტაქტიკაა რაც უარესი, მით უკეთესი და ამიტომ ამ ტაქტიკაში ესაც ჯდება. საერთოდ, იმ ტიპის ხელისუფლებაში, რაც ჩვენ გვაქვს, რომელიც მაინცდამაინც დიდი იდეურობით არ გამოირჩევა, რაღაც ჰობრიდული სულთანიზმის ფორმას იღებს. ყველაფერი არის ერთი ადამიანის სურვილებზე დამოკიდებული და დანარჩენი რუტინით ხდება. აი, ასეთი ტიპის ხელისუფლებაში ძალიან მნიშვნელოვანია, თუ ოპოზიციის როლი როგორია, ანუ, ოპოზიციისთვის რა არის ხელსაყრელი. ოპოზიციას და პრინციპში, ნაცმოძრაობას აქვს ის ტაქტიკა, რომ აიძულოს ხელისუფლება, რაც შეიძლება, ცუდად მოიქცეს, წამოაგოს შეცდომებზე, მოახდინოს იმის პროვოცირება, რომ ხელისუფლებამ ჩაიდინოს, რაც შეიძლება, მეტი იდიოტობა, რასაც ეს ხელისუფლება ხშირად ასრულებს. უბარლდო, არ ესმით, სწორი რა არის და იდიოტობა რა, მათი პოზიციიდანაც კი. ამ დროს ეს პოლიტიკური ცხოვრებისთვის არის დამანგრეველი. ეს არ აზარალებს მხოლოდ ხელისუფლებას. ხელისუფლება კარგად მოიქცეს ნიშნავს იმას, რომ დასთანხმდეს იმას, რაც სხვა ოპოზიციურ ძალებსაც გააძლიერებდა. გააძლიერებდა მრავალპარტიულობას, პლურალიზმს და მე ვფიქრობ, ამის მიღწევა შესაძლებელია დასავლეთის მხარდაჭერით და ოპოზიციური პარტიების მხრიდან სწორი მიდგომით. ანუ, შესაძლებელია, ოპოზიციამ ისეთი რაღაც გააკეთოს, რომ ხელისუფლება სწორი მიმართულებით წავიდეს - ისე დაკარგოს ძალაუფლება და ისე ჩამოაცილო ხელისუფლებას, რომ ამან რაღაც განსაკუთრებული რყევები და რღვევები არ გამოიწვიოს. ეს არის რეალისტური, თუ, რა თქმა უნდა, ოპოზიცია სწორად იმუშავებს და, თუ გააგრძელებენ კონფრონტაციას და „კაჩაობის“ რეჟიმში ურთიერთობას, შესაძლოა, ოდესმე ჩამოაცილონ ხელისუფლებას ივანიშვილი და „ქართული ოცნება“, მაგრამ ეს როდის იქნება, ძნელი სათქმელია და რაც მთავარია, ქვეყანას კარგს არაფერს მოუტანს.

- „ევროპულმა საქართველომაც“ არ მოაწერა ხელი, მაგრამ ცალკეულმა პირებმა მოაწერეს და, ფაქტობრივად, ყველა შედის პარლამენტში, ჯერჯერობით ელენე ხოშტარიას გარდა. მართალია, მათი ნაწილი პარტიიდან უკვე წასულია, მაგრამ მოაწერეს და საინტერესოა, რომ ბაქრაძე-უგულავას წყვილიდან, რომელიც პარტიიდან ერთი მიზეზით წამოვიდნენ, ამ საკითხზე სხვადასხვა პოზიცია აქვთ.

- ელენე ხოშტარიას ბოიკოტთან დაკავშირებით თავიდანვე რადიკალური პოზიცია ჰქონდა. მე ვფიქრობ, რომ ბოიკოტის რაღაც ზნეობრივ-მორალურ ჭრილში განხილვა თავიდანვე არასწორი იყო, რადგან პოლიტიკური საკითხის ამ ჭრილში გადაყვანა არასწორია. თითქოს ჩვენ ვცხოვრობთ რაღაც ვაკუუმში, სადაც ივანიშვილი გაჩნდა აბსოლუტური ბოროტების სახით და დანარცენი ყველა ვართ ანგელოზები. ცხოვრებაში ასე არაა, რადგან აქტიურ და მმართველობით პოლიტიკაში ვინც მონაწილეობენ, შესაძლოა, წარსულში ბევრს აქვს მიქარული და ძალიან მაღალი ზნეობრივი სიწმინდის პოზიციიდან, როგორ გვაკადრა ივანიშვილმა, სიტყვაზე, 3-4%-ის გაყალბება და ტოტალური გაყალბება საერთოდ იყო არა, პასუხი არ გვაქვს. ყველამ ვიცით, რომ ხელისუფლებამ ისევ გამოიყენა ადმინისტრაციული რესურსი, ისევ იყო დარღვევები და ა.შ., მაგრამ შეგვიძლია, ვთქვათ, რომ ამ ყველაფერმა რადიკალურად შეცვალა არჩევნების შედეგი? ამაზე პასუხი არ გვაქვს და ისევ კითხვად არის დარჩენილი. შესაძლოა, ამაზე სხვადასხვა ინტერპრეტაცია არსებობდეს, მაგრამ ამის ისე წარმოჩენა, რომ ვინც პარლამენტში შევა, ერის მოღალატეა, ძალიან არასწორია. ელენე ხოშტარიას ახლა სრულიად განსხვავებული პოზიცია აქვს, უფრო, როგორც სამოქალაქო აქტივისტის, ვიდრე პოლიტიკოსის, ამდენად გასაგებია. მაგრამ არ მესმის, რა მოგება აქვს ამით ქვეყანას, რა უნდა გააკეთო იმით, რომ არ შედიხარ, რასაც იქ გააკეთებდი. „ევროპულ საქართველოს“ საერთოდ რა დაემართა, არ ვიცი. მე ბოკერიას კატეგორიულობისაც არ მესმის, სააკაშვილს ყველაზე ემტად ეგენი აკრიტიკებდნენ და ამავე დროს, პრინციპში, აკეთებენ იმას, რაც ნაცმოძრაობისგან უფრო ლოგიკურია. აშკარად რაღაც პიროვნული ამბებია, თორემ პოლიტიკურად ამას ვერანაირად ვერ ვიგებ.

- ამ ფონზე გახარიას რა როლი ექნება? მისი გუნდის გამოჩენის შემდეგ რადიკალურად შეიცვალა სიტუაცია ისე, რომ პირადად ვერც მოასწრო გამოსვლა.

- ჯერ არ ვიცით, რას იზამს, ამიტომ ამ მიმდინარე ფაქტებით მის პერსპექტივაზე ვერ ვიმსჯელებთ. თუმცა, მისი შემოსვლა პოლიტიკურ ველზე ყველა ვარიანტში კარგია, იქნება დამოუკიდებელი თუ ივანიშვილის მარიონეტი, რადგან ეს აჭრის სიტუაციას. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ „ქართულ ოცნებას“ აუცილებლად ჩამოაჭრის პროცენტს და ეს არ იქნება ცოტა. ანუ, ვფიქრობ, რომ 3%-იან პარტიებში არ იქნება. შეიძლება, საკმაოდ დიდი პროცენტი ჩამოაჭრას, გააჩნია, როგორ იმუშავებს და მხოლოდ „ოცნების“ მომხრეების მიზიდვას შეძლებს თუ იმ ნაწილისაც, ვისაც დღეს არავინ უნდა.

გახარიას შემოსვლა პოლიტიკურ ველზე ყველა ვარიანტში კარგია, იქნება დამოუკიდებელი თუ ივანიშვილის მარიონეტი.

ის გუნდი, რაც მას დღეს პარლამენტში ჰყავს, არ არის ისეთი კვალიფიციური, რომ მათ იმედზე იყოს. ჩემი აზრით, ეს ის ხალხია, რომლის დიდი ნაწილიც გაუგებრობაში მოხვდა. ეს ხალხი ივანიშვილთან შინაგანად დაპირისპირებული არ არის. ეს ეტყობათ მათ ქცევაზეც, შეფასებებშიც. თუმცა, ოპოზიციური ნიშა სხვადასხვანაირი შეიძლება იყოს და არ არის აუცილებელი, რადიკალი ოპოზიციონერი იყო და ივანიშვილს კრემლის აგენტს ეძახდე. ამიტომ მნიშვნელოვანი ის იქნება, გახარია როგორ შეძლებს ოპოზიციის რომელიმე ნიშის დაკავებას. წარსულის ინერციით კი, ჩემი აზრით, მას თავისუფლად შეუძლია, ორნიშნა რიცხვზე გავიდეს და ამისთვის დიდი ძალისხმევაც კი არ დასჭირდება. მაგალითად, ათის ფარგლებში. ეს იმ შემთხვევაში, სულ რომ არაფერი არ გააკეთოს და დიდ შეცდომებს თუ არ დაუშვებს. და, თუ კარგად იმუშავებს, მეტიც შეუძლია.

- ამას ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისთვის ამბობთ?

- კი, ახლავე. პერსპექტივაში კი დამოკიდებულია იმაზე, თვითონ როგორ შეძლებს და რა ელექტორატს მიიზიდავს, რა უნარებს გამოავლენს ოპოზიციონერის ამპლუაში. ეს არ არის ადვილი. შორიდან ყველას ადვილი ეჩვენება და ასე ფიქრობს, ესენი ვინ არიან, მე მივალ და ნახეთ, რას ვიზამ. მაგრამ ეს ასე არ ხდება. „ლელოს“ მაგალითი არის ტიპიური. იგივე მამუკა ხაზარაძეს ფულიც აქვს, ხალხიც აკრიფა და რაღაც გუნდი შეაგროვა, მაგრამ პოლიტიკური უნარები ვერ გამოავლინა და 3%-ზე მეი ვერ აქაჩეს. ახლა მგონია, რომ ამდენსაც ვეღარ აიღებენ. ბიზნესის უნარები რაც აქვს, ის პოლიტიკაში არ გამოადგა რადგან ბიზნესის და პოლიტიკის უნარები ძალიან განსხვავებულია. გახარია კი რას იზამს, არ ვიცით და დაველოდოთ, ვნახოთ.

- როგორი მოლოდინი გაქვთ, ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისთვის რა ტაქტიკას აირჩევს, პრემიერობის შემდეგ თბილისის მერობისთვის იბრძოლებს?

- არ ვიცი. ორი ვარიანტია, ან ვინმეს კანდიდატს უნდა დაუჭიროს მხარი ან თვითონ უნდა იყოს და მეეჭვება, ამ ოპოზიციდან რომელიმეს მხარდამჭერი იყოს. ან იქნება თვითონ, ამ კახა კალაძე თუ მოინდომებს დამოუკიდებელ თამაშს, შესაძლოა, საინტერესო ალიანსიც ვიხილოთ. მერის კანდიდატის ამბავში კალაძის ფიგურაა საინტერესო. ჯერ არ ვიცით, ის ისევ იქნება თუ არა „ოცნების“ კანდიდატი და ამას ივანიშვილი გადაწყვეტს, სჭირდება თუ არა კიდევ 4 წლით კალაძის შენარჩუნება. თუ კალაძე იქნება „ოცნების“ კანდიდატი, მაშინ შესაძლოა, გახარიამ თავისი კანდიდატი დააყენოს და სერიოზულ კონკურენციას გაუწევს თბილისის მერობაზე და შესაძლოა, მათი მონაწილეობით მეორე ტურიც კი ვიხილოთ. ცხადია, გახარია ძირითადად „ოცნების“ ამომრჩეველს წაიყვანს, მაგრამ თბილისის მერობაზე ცალსახად სხვა ელექტორატიც ეყოლება.

- მიუხედავად იმისა, რომ სააკაშვილმა ნაცმორაობას ამ დოკუმენტზე ხელმოწერისკენ მოუწოდა, მათი პოზიცია მაინც არაა ჯერჯერობით ცხადი. თუ დავუშვებთ, რომ ხელი არ მოაწერეს, ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისთვის რას იზამენ, რა არგუმენტით მიიღებენ მონაწილეობას?

- არ ვიცი. მე როგორც ვაკვირდები, საქართველოში ყველაფერი შეიძლება. აქედან შესაძლოა, ძალიან ალოგიკური ჩანდეს, მაგრამ იქ რომ მივლენ, შესაძლოა, თქვან, რომ მაშინ ისე ფიქრობდნენ და ახლა ასე ფიქრობენ და დაამატონ, მაშინაც სწორი ვიყავით და ახლაც სწორი ვართო. ეს არის ქართული პოლიტიკის მუდმივი ამბავი, რომ ყველა გადაწყვეტილებისას ამბობენ, რომ მართლები არიან. დაახლოებით იგივე ვარიანტია, ახლა რომ ამბობენ, ბოიკოტმა მოიტანა კარგი შედეგიო. შესაძლოა, არც მიიღონ მონაწილეობა და ბოიკოტი გამოუცხადონ იმ მოტივით, რომ წინასწარ დარწმუნდნენ, ხელისუფლება შეძლებს 43%-ის აღებას. თუ ნაცმოძრაობა არ მიიღებს მონაწილეობას, მაშინ ხელისუფლების შანსი, რომ 43% აიღოს, მეტია. რა თქმა უნდა, ნაცმოძრაობა ყველაფერს არ წყვეტს, მაგრამ მისი მონაწილეობა მნიშვნელოვანია, რადგან მათი არმონაწილეობა არცევნებზე მიმსვლელთა აქტივობას აქგდებს და ხელისუფლება ადმინისტრაციული რესურსის მობილიზებას და სხვა მისთვის სასარგებლი მექანიზმების გამოყენებას უფრო მარტივად ახერხებს. ამდენად, გააჩნია, რა გზას აირჩევს სააკაშვილი და არ გამოვრიცხავ, არც ხელი მოაწერონ და შემდეგ არც ადგილობრივ არჩევნებში მიიღონ მონაწილეობა იმ არგუმენტით, რომ ეს ხელმოუწერლობა გაამართლონ.

რუსა მაჩაიძე, ჯი-ეიჩ-ენი